Βασικοί σταθμοί της ιστορίας της Κομμουνιστικής Διεθνούς

Χρονολόγιο (1919-1943)

1919

2-6 Μάρτη:

Συνέρχεται στη Μόσχα με πρωτοβουλία του Λένιν και των μπολσεβίκων το 1ο Συνέδριο των κομμουνιστικών κομμάτων και αριστερών σοσιαλδημοκρατικών οργανώσεων από τις κυριότερες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής και ιδρύεται η Κομμουνιστική Διεθνής. Το Συνέδριο ψήφισε το Πρόγραμμα της Κ.Δ., το «Μανιφέστο της Κ.Δ. προς τους Προλετάριους όλου του κόσμου» και την «Εκκληση προς τους εργάτες όλων των χωρών».

4-8 Μάρτη: Γενική απεργία στο Βερολίνο. Η κυβέρνηση των σοσιαλδημοκρατών Εμπερτ-Νόσκε συντρίβει την επαναστατική εξέγερση.

Μάρτης: Προσχώρηση της Βαλκανικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας στην Κ.Δ..

Μάρτης: Αντιιμπεριαλιστική εξέγερση στην Αίγυπτο.

21 Μάρτη: Στην Ουγγαρία ανακηρύσσεται Σοβιετική Δημοκρατία. Στις 24 του ίδιου μήνα άρχισε η οργάνωση του Ουγγρικού Κόκκινου Στρατού.

7 Απρίλη: Αντιιμπεριλιστική εξέγερση στο Δελχί και σε άλλες πόλεις των Ινδιών.

16 Απρίλη: Αρχίζει η ένοπλη επέμβαση της Αντάντ εναντίον της Σοβιετικής Ουγγαρίας.

20-23 Απρίλη: Στο Βελιγράδι συνέρχεται το Ιδρυτικό Συνέδριο του ΚΚ Γιουγκοσλαβίας.

31 Μάη-5 Ιούνη: Το Α΄ Εθνικό Συμβούλιο του ΣΕΚΕ αποφασίζει την αποχώρηση του Κόμματος από τη Β΄ Διεθνή και την προετοιμασία για την προσχώρησή του στην Κ. Δ..

Μάης: Εκδίδεται το περιοδικό της Κ.Δ.: «Κομμουνιστική Διεθνής».

16 Ιούνη: Η Σλοβακία ανακηρύσσεται σε Σοβιετική δημοκρατία και ενώνεται σε Ομοσπονδία με τη Σοβιετική Ουγγαρία.

31 Αυγούστου: Ιδρύεται το ΚΚ των ΗΠΑ.

Νοέμβρης: Συνέρχεται στο Βερολίνο το Ιδρυτικό Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων και ιδρύεται η Κ.Δ.Ν..

9 Νοέμβρη: Ιδρύεται το ΚΚ Δανίας.

1920

Γενάρης: Συνέρχεται στη Σόφια η 1η Συνδιάσκεψη των Κομμουνιστικών Κομμάτων της Βαλκανικής. Το ΣΕΚΕ αντιπροσωπεύεται από το Δ. Λιγδόπουλο. Η Βαλκανική Σοσιαλιστική Ομοσπονδία μετονομάζεται σε Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία (ΒΚΟ).

15 Απρίλη: Ιδρύεται το ΚΚ Ισπανίας.

18-25 Απρίλη: Συνέρχεται στην Αθήνα το 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ, που ψηφίζει την προσχώρηση του Κόμματος στην Κ.Δ. Ο τίτλος του κόμματος συμπληρώνεται ως εξής: Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (Κομμουνιστικόν).

23 Μάη: Η Σοσιαλδημοκρατική Ενωση της Ινδονησίας μετασχηματίζεται σε Κομμουνιστικό Κόμμα.

20-25 Ιούνη: Ιδρύεται το ΚΚ Ιράν.

31 Ιούλη-1 Αυγούστου: Ιδρύεται το ΚΚ της Μεγάλης Βρετανίας.

17 Ιούλη-7 Αυγούστου: Συνέρχεται το 2ο Συνέδριο της Κ.Δ. που ψήφισε τους «21 όρους» για την εισδοχή των κομμάτων στην Κ.Δ. Το ΣΕΚΕ (Κ) αντιπροσωπεύεται από το Δημοσθένη Λιγδόπουλο.

10 Σεπτέμβρη: Ιδρύεται το ΚΚ Τουρκίας.

27 Οκτώβρη: Δολοφονείται στη Μαύρη Θάλασσα από πειρατές, ενώ επέστρεφε από τη Μόσχα, όπου είχε πάρει μέρος στο 2ο Συνέδριο της Κ.Δ., ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, ένας από τους ιδρυτές του ΣΕΚΕ. Μαζί του δολοφονείται και ο Ελληνορώσος επαναστάτης Ωρίωνας Αλεξάκης.

Δεκέμβρης: Ιδρύεται το ΚΚ Γαλλίας που προσχωρεί αμέσως στην Κ.Δ..

1921

21 Γενάρη: Ιδρύεται το ΚΚ Ιταλίας.

8 Μάη: Ιδρύεται το ΚΚ Ρουμανίας.

14-16 Μάη: Συνέρχεται το Ιδρυτικό Συνέδριο του ΚΚ της Τσεχοσλοβακίας.

1 Ιούλη: Ιδρύεται το ΚΚ Κίνας.

22 Ιούνη – 12 Ιούλη: Συνέρχεται το 3ο Συνέδριο της Κ.Δ.. Κεντρικό καθήκον για όλα τα ΚΚ μπαίνει η οργάνωση της δουλιάς στις μάζες, στα συνδικάτα, τους συνεταιρισμούς, στις γυναίκες, στη νεολαία.

3 Ιούλη: Στη Μόσχα συνέρχεται το Ιδρυτικό Συνέδριο της Κόκκινης Συνδικαλιστικής Διεθνούς (ΚΣΔ).

1922

7 Νοέμβρη-3 Δεκέμβρη: Συνέρχεται το 4ο Συνέδριο της Κ.Δ.. Είναι το τελευταίο συνέδριο που έγινε κάτω από την άμεση καθοδήγηση του Λένιν. Κεντρικό πρόβλημα του Συνεδρίου είναι το Ενιαίο Εργατικό Μέτωπο.

1923

19 Σεπτέμβρη: Στη Βουλγαρία αρχίζει ένοπλη αντιφασιστική εξέγερση του λαού με την καθοδήγηση του ΚΚΒ. Οι μάχες κράτησαν μέχρι τις 29 του Σεπτέμβρη. Η εξέγερση πνίγηκε τελικά στο αίμα.

1924

21 Γενάρη: Πεθαίνει ο Β. Ι. Λένιν, ο ιδρυτής του Κόμματος των μπολσεβίκων, θεμελιωτής του πρώτου Σοβιετικού σοσιαλιστικού κράτους και αρχηγός του παγκόσμιου προλεταριάτου.

17 Ιούνη-8 Ιούλη: Συνέρχεται το 5ο Συνέδριο της Κ.Δ., το πρώτο συνέδριο της Κ.Δ, χωρίς τον ηγέτη του παγκόσμιου προλεταριάτου. Το συνέδριο ασχολείται ιδιαίτερα με το πρόβλημα του Ενιαίου Μετώπου και την μπολσεβικοποίηση των κομμάτων.

26 Νοέμβρη- 3 Δεκέμβρη: Συνέρχεται στην Αθήνα το 3ο Εκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ), που μετονομάζει το Κόμμα σε «Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας (Ελληνικό Τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς)», ΚΚΕ (ΕΤΚΔ). Δέχθηκε τις αποφάσεις των παγκοσμίων συνεδρίων της Κ.Δ. και ειδικά τις αποφάσεις του 2ου Συνεδρίου της Κ.Δ. με τους «21 όρους».

26 Νοέμβρη: Η Μογγολία ανακηρύσσεται Λαϊκή Δημοκρατία.

1925

Αύγουστος: Ιδρύεται το ΚΚ της Κούβας.

1926

Νοέμβρης-Δεκέμβρης: Συνέρχεται η 7η Ολομέλεια της ΕΕ της Κ.Δ. που ενέκρινε τις αποφάσεις της 15ης Συνδιάσκεψης ΠΚΚ (μπ) για τον αντιπολιτευτικό συνασπισμό (Τροτσκιστών-Ζηνοβιεφικών) και βάζει στα ΚΚ το καθήκον να διεξάγουν αποφασιστικό αγώνα εναντίον κάθε προσπάθειας των τροτσκιστών να διασπάσουν το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.

1927

29 Μάη: Η ευρεία Ολομέλεια της ΕΕ της Κ.Δ. ψηφίζει θέσεις, με τις οποίες ξεσκεπάζει τα σχέδια των ιμπεριαλιστών για το πνίξιμο της επανάστασης στην Κίνα και για την οργάνωση καινούργιας, αντισοβιετικής εκστρατείας. Θέτει καθήκον σε όλα τα ΚΚ να δυναμώσουν την πάλη τους για τη ματαίωση της συνομωσίας των ιμπεριαλιστών, για την υπεράσπιση της ειρήνης με κεντρικό σύνθημα: «Υπεράσπιση της κινέζικης και ρωσικής επανάστασης».

1928

15 Ιούλη-1 Σεπτέμβρη: Στη Μόσχα συνέρχεται το 6ο Συνέδριο της Κ.Δ. Παίρνουν μέρος 515 αντιπρόσωποι από 66 κόμματα και οργανώσεις με 4.024.159 μέλη. Το συνέδριο ψήφισε το Πρόγραμμα και το Καταστατικό της Κ.Δ..

1929

1 – 12 Ιούνη: Στην πρώτη διάσκεψη των ΚΚ των χωρών της Λατινικής Αμερικής στο Μπουένος Αϊρες συζητούνται τα ζητήματα του χαρακτήρα της επανάστασης.

Ιούλης: Η 10η Ολομέλεια της ΕΕ της Κ.Δ. διαπίστωσε την παραπέρα ανάπτυξη της επιρροής της Κ.Δ., το οργανωτικό και ιδεολογικό δυνάμωμα των τμημάτων της. Η Ολομέλεια, αφού επικύρωσε τις αποφάσεις μιας σειράς ΚΚ για τη διαγραφή από τις γραμμές τους των δεξιών-οπορτουνιστικών στοιχείων, τόνισε το ασυμβίβαστο των δεξιών-οπορτουνιστικών απόψεων με την παραμονή στο ΚΚ.

1930

20 Μάρτη: Δημοσιεύεται απόφαση της Ευρείας Ολομέλειας του Προεδρείου της ΕΕ της Κ.Δ. σχετικά με την οικονομική κρίση στην Αμερική και σε άλλες χώρες. Στην απόφαση αναφέρεται ότι 17 εκατομμύρια άνεργοι εργάτες βρίσκονται στα νύχια της εξαθλίωσης και τονίζεται ότι η ανάπτυξη της οικονομικής κρίσης οδηγεί τον καπιταλιστικό κόσμο σε μια περίοδο νέων ιμπεριαλιστικών πολέμων. Η ΕΕ της Κ.Δ. καλεί όλα τα Τμήματα της Διεθνούς να υποστηρίξουν ενεργά την πάλη της εργατικής τάξης όλων των χωρών και ιδιαίτερα του γερμανικού προλεταριάτου.

1931

2 Νοέμβρη: Στο «Ριζοσπάστη» δημοσιεύεται Εκκληση της ΕΕ της Κ.Δ. προς όλα τα μέλη του ΚΚΕ. Η Εκκληση αυτή αποτέλεσε σημείο στροφής στη ζωή και ανάπτυξη του κόμματος.

1932

Αύγουστος – Σεπτέμβρης: Συνέρχεται η 12^η Ολομέλεια της ΕΕ της Κ.Δ. που θέτει σε όλα τα τμήματά της την ανάπτυξη του αγώνα ενάντια στην επίθεση του κεφαλαίου, ενάντια στον επερχόμενο ιμπεριαλιστικό πόλεμο και ενάντια στην επέμβαση κατά της Σοβιετικής Ενωσης.

1933

30 Γενάρη: Ο Χίντενμπουργκ ορίζει τον Χίτλερ καγκελάριο του Ράιχσταγκ, πράγμα που σήμαινε εγκαθίδρυση στη Γερμανία φασιστικής δικτατορίας.

4 Μάρτη: Δημοσιεύεται στο διεθνή τύπο Εκκληση της Κ.Δ. προς τους εργάτες όλου του κόσμου, που τους καλεί σε Ενιαίο Μέτωπο πάλης ενάντια στο φασισμό, σε ενίσχυση του προλεταριάτου της Γερμανίας.

Σεπτέμβρης: Αρχίζει η πολύκροτη δίκη της Λειψίας.

1934

Γενάρης: Συνέρχεται η 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, που καθόρισε το χαρακτήρα της επικείμενης επανάστασης καθώς και τις κινητήριες δυνάμεις της.

Μάρτης: Συνέρχεται το 5ο Συνέδριο του ΚΚΕ το οποίο ενέκρινε την πολιτική γραμμή και τη πρακτική δουλιά της ΚΕ από την Εκκληση της ΕΕ της Κ.Δ. του Νοέμβρη 1931 και τις αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ το Γενάρη της ίδιας χρονιάς.

25 Ιούλη: Στην Αυστρία οι φασίστες με πραξικόπημα καταλαμβάνουν την εξουσία. Δολοφονούν τον καγκελάριο Δόλφους.

1935

25 Ιούλη-25 Αυγούστου: Συνέρχεται το 7ο Συνέδριο της Κ.Δ. με τη συμμετοχή αντιπροσωπειών από τα ΚΚ 65 χωρών. Το Συνέδριο έθεσε σαν κύριο και άμεσο καθήκον του διεθνούς εργατικού κινήματος τη δημιουργία του Ενιαίου μαχητικού Μετώπου της εργατικής τάξης. Καθόρισε τους γενικούς κανόνες από τους οποίους πρέπει να καθοδηγούνται τα ΚΚ, στην πραγματοποίηση της τακτικής του Ενιαίου Αντιφασιστικού αντιπολεμικού μετώπου.

1939

1 Σεπτέμβρη: Τα χιτλερικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Πολωνία. Αρχίζει ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος.

Αρχές Νοέμβρη: Δημοσιεύεται έκκληση της ΕΕ της Κ.Δ.. Η έκκληση χαρακτηρίζει τον πόλεμο ιμπεριαλιστικό και από τις δύο μεριές, άδικο και αντιδραστικό, για τον οποίο «ευθύνονται όλες οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις και στην πρώτη γραμμή οι κυρίαρχες τάξεις των εμπόλεμων κρατών».

1940

28 Οκτώβρη: Εκδηλώνεται η επίθεση της φασιστικής Ιταλίας κατά της Ελλάδας. Ο ελληνικός λαός λέει το μεγάλο του ΟΧΙ!

31 Οκτώβρη: Ο τότε ΓΓ του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης απευθύνει ανοικτό γράμμα προς τον ελληνικό λαό με το οποίο καλεί σε παλλαϊκή αντίσταση στους φασίστες επιδρομείς.

1943

22 Μάη: Το Προεδρείο της ΕΕ της Κ.Δ. προτείνει στα Κομμουνιστικά Κόμματα την αυτοδιάλυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

2 Ιούνη: Η ΚΕ του ΚΚΕ εγκρίνει την αυτοδιάλυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

(πηγή: ΚΟΜΕΠ, τεύχος 6, 1999)

Μονοπώλια και μονοπωλιακός καπιταλισμός

Μαρξιστική Πολιτική Οικονομία V

Σύμφωνα με τον κλασσικό ορισμό του Λένιν τα βασικά οικονομικά γνωρίσματα του ιμπεριαλισμού είναι: «1) συγκέντρωση της παραγωγής και του κεφαλαίου, φτασμένη σε τέτοια υψηλή βαθμίδα ανάπτυξης ώστε να δημιουργεί μονοπώλια που παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονομική ζωή, 2) συγχώνευση του τραπεζικού κεφαλαίου με το βιομηχανικό και δημιουργία μιας χρηματιστικής ολιγαρχίας πάνω στη βάση αυτού του χρηματιστικού κεφαλαίου, 3) εξαιρετικά σπουδαία σημασία αποκτά η εξαγωγή κεφαλαίου σε διάκριση από την εξαγωγή εμπορευμάτων, 4) συγκροτούνται διεθνείς μονοπωλιακές ενώσεις των κεφαλαιοκρατών που μοιράζουν τον κόσμο, και 5) έχει τελειώσει το εδαφικό μοίρασμα της γης ανάμεσα στις μεγαλύτερες γεωγραφικές δυνάμεις.» (Λένιν, ‘Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού’, Άπαντα τ22, σελ272)

Το μονοπώλιο αποτελεί συμφωνία, ένωση η συνένωση κεφαλαιοκρατών, που έχουν συγκεντρώσει στα χέρια τους την παραγωγή και την πώληση σημαντικού μέρους των προϊόντων ενός η περισσότερων κλάδων παραγωγής με σκοπό τον καθορισμό υψηλών τιμών στα εμπορεύματα και την αποκόμιση μονοπωλιακά υψηλού κέρδους. Οι απλούστερες μορφές μονοπωλίου αποτελούν:

1.Το καρτέλ: είναι μονοπωλιακή ένωση, που τα μέλη της συμφωνούν για τους όρους πώλησης και τις προθεσμίες πληρωμής, μοιράζονται μεταξύ τους τις αγορές πώλησης, ορίζουν την ποσότητα των εμπορευμάτων που πρέπει να παραχθούν, καθορίζουν τις τιμές.

2.Το συνδικάτο: είναι μονοπωλιακή οργάνωση, που η πώληση των εμπορευμάτων και κάποτε και η αγορά των πρώτων υλών γίνονται από ένα κοινό γραφείο.

3.Το τραστ: αποτελεί μονοπώλιο, όπου είναι συνενωμένη η ιδιοκτησία όλων των επιχειρήσεων, και οι ιδιοκτήτες έχουν γίνει συνεταίροι, που παίρνουν κέρδος ανάλογο με τον αριθμό των μεριδίων ή των μετοχών που τους ανήκουν.

4.Το κονσέρν: είναι μια ένωση μιας σειράς επιχειρήσεων διαφόρων κλάδων της βιομηχανίας, εμπορικών οίκων, τραπεζών, μεταφορικών και ασφαλιστικών εταιριών με βάση την κοινή οικονομική εξάρτηση από μια ομάδα πολύ μεγάλων κεφαλαιοκρατών.

Ο συναγωνισμός όχι μόνο δεν εξαλείφεται άλλα παίρνει ακόμα οξύτερες διαστάσεις: α) στους κόλπους των μονοπωλίων, β) ανάμεσα στα μονοπώλια, γ) ανάμεσα στα μονοπώλια και στις μη μονοπωλιακές επιχειρήσεις.

Η συγκέντρωση της βιομηχανίας και ο σχηματισμός των τραπεζικών μονοπωλίων προκαλούν ουσιαστική αλλαγή των αμοιβαίων σχέσεων τραπεζών και βιομηχανίας. Με το μεγάλωμα των διαστάσεων των επιχειρήσεων αποκτούν ολοένα και περισσότερη σημασία οι μεγάλες μακροπρόθεσμες πιστώσεις που χορηγούν οι τράπεζες στους βιομηχάνους κεφαλαιοκράτες. Η αύξηση του όγκου των καταθέσεων που βρίσκονται στη διάθεση των τραπεζών ξανοίγει πλατιές δυνατότητες για μια τέτοια μακροπρόθεσμη επένδυση τραπεζιτικών κεφαλαίων στη βιομηχανία. Η πιο διαδεδομένη μορφή τοποθέτησης των χρηματικών μέσων των τραπεζών στη βιομηχανία είναι η αγορά της μίας ή της άλλης επιχείρησης.

Το γεγονός ότι οι τράπεζες γίνονται συνιδιοκτήτες των βιομηχανικών και εμπορικών επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων μεταφορών, αποκτώντας μετοχές και ομολογίες τους, ενώ τα μονοπώλια της βιομηχανίας κατέχουν με τη σειρά τους μετοχές των τραπεζών που συνδέονται μεταξύ τους, έχει σαν αποτέλεσμα να συνυφαίνονται το μονοπωλιακό τραπεζικό και βιομηχανικό κεφάλαιο, να γεννιέται ένα νέο είδος κεφαλαίου, το χρηματιστικό κεφάλαιο.

Τα κύρια χαρακτηριστικά και οι κύριες απαιτήσεις του βασικού οικονομικού νόμου του μονοπωλιακού καπιταλισμού συνίσταται στα εξής: «εξασφάλιση του μέγιστου κεφαλαιοκρατικού κέρδους με την εκμετάλλευση, την καταστροφή και την εξαθλίωση της πλειοψηφίας του πληθυσμού μιας δοσμένης χώρας, με την υποδούλωση και την συστηματική καταλήστευση των λαών άλλων χωρών, και ιδιαίτερα των καθυστερημένων χωρών, τέλος με τους πολέμους και τη στρατικοποίηση της εθνικής οικονομίας που χρησιμοποιούνται για να εξασφαλιστούν τα πιο υψηλά κέρδη.» (Στάλιν, ‘Τα οικονομικά προβλήματα του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ’, σελ.42)

Μια από τις πηγές του ανώτατου κέρδους που παίρνουν τα μονοπώλια είναι η αναδιανομή της υπεραξίας με αποτέλεσμα οι μη μονοπωλιακές επιχειρήσεις πολλές φορές να μη βγάζουν ούτε καν το μέσο κέρδος.

Η εκμετάλλευση των βασικών μαζών της αγροτιάς από τα μονοπώλια εκφράζεται πριν από όλα με το γεγονός ότι η κυριαρχία των μονοπωλίων γεννάει μια αυξανόμενη διάσταση ανάμεσα στο επίπεδο των τιμών των αγροτικών προϊόντων και στο επίπεδο των τιμών των βιομηχανικών εμπορευμάτων.

Η αγορά των προϊόντων του αγροτικού νοικοκυριού από τα μονοπώλια σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές δε σημαίνει καθόλου ότι ο καταναλωτής της πόλης αγοράζει φτηνά τρόφιμα. Ανάμεσα στον αγρότη και την καταναλωτή της πόλης παρεμβάλλονται οι ενωμένοι σε μονοπωλιακές ενώσεις, εμπορομεσίτες που ρημάζουν τους αγρότες και γδέρνουν του καταναλωτές της πόλης.

Τα μονοπώλια εισπράττουν τεράστια έσοδα προπαντός από τις επενδύσεις κεφαλαίων τους στις αποικιακές και εξαρτημένες χώρες. Τα έσοδα αυτά είναι αποτέλεσμα τις πιο άγριας, της πιο απάνθρωπης εκμετάλλευσης των εργαζομένων μαζών του αποικιακού κόσμου. Τα μονοπώλια κερδίζουν με τις ανισότιμες ανταλλαγές, δηλαδή, με την πώληση των εμπορευμάτων τους στις αποικιακές και τις εξαρτημένες χώρες σε τιμές που ξεπερνάνε σημαντικά την αξία τους και με την αγορά των εμπορευμάτων που παράγονται σε αυτές τις χώρες με υπερβολικά χαμηλές τιμές, που δεν καλύπτουν την αξία τους. Παράλληλα τα μονοπώλια εισπράττουν από τις αποικίες υψηλά κέρδη για μεταφορικά, και για ασφαλιστικές και τραπεζικές πράξεις.

Τέλος, πηγή κέρδους για τα μονοπώλια είναι οι πόλεμοι και η στρατικοποίηση της οικονομίας.