«Οι Έλληνες στη διαδικασία οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ», Μέρος Α: Εισαγωγή

* * *

Στα πλαίσια παράθεσης μελετών που πραγματεύονται την αντικομμουνιστική αναθεώρηση της Ιστορίας, αναδημοσιεύουμε το κείμενο της παρουσίασης που έγινε στην Καλλιθέα για το βιβλίο «Οι Έλληνες στη διαδικασία οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ» του Α. Γκίκα (Δρ. Πολιτικών Επιστημών και συνεργάτη του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ-Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή). Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες επιστημονικά τεκμηριωμένες και προπάντων νηφάλιες μελέτες που κυκλοφορούν σήμερα στην Ελλάδα γύρω από την ΕΣΣΔ και τη διαδικασία οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Μια πραγματικά αξιόλογη και αξιέπαινη ερευνητική-συγγραφική προσπάθεια. Ένα αληθινό «εργαλείο» για όσους ενδιαφέρονται ειλικρινά (πέρα από στερεότυπα και προκαταλήψεις) για το συγκεκριμένο θέμα. Μια ευχάριστη ιστοριογραφική παρένθεση από τη γενικότερη μαυρίλα, τις κραυγές και τον χυδαίο αντικομμουνισμό που κατά κανόνα χαρακτηρίζει ανάλογες «μελέτες» και που αναμενόμενα έχει συγκεντρώσει το «μένος» διαφόρων «σταλινολόγων»…


ekso

«Οι Έλληνες στη διαδικασία οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ»

(Βιβλιοπαρουσίαση στη Καλλιθέα, 16 Νοεμβρίου 2008…)

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, μια μεγάλη εφημερίδα του Λονδίνου ανέθεσε στο γνωστό τότε Βρετανό συγγραφέα Hubert Griffith να επισκεφθεί την Σοβιετική Ένωση και να γράψει ένα σχετικό άρθρο. Ο Griffith μετέβη όντως στην ΕΣΣΔ και έγραψε το άρθρο. Όταν όμως επέστρεψε στη πατρίδα του, η εφημερίδα αρνήθηκε να το δημοσιεύσει. Σχολιάζοντας αργότερα την στάση της, ο συγγραφέας τόνισε:

«Άμα έκλεινα τον εαυτό μου σε ένα δωμάτιο στο Λονδίνο συνθέτοντας ένα δίκτυ από φανταστικές εικόνες –για το πώς 150 εκατομμύρια άνθρωποι πήγαιναν με το μαστίγιο στη δουλειά δέσμιοι των συμμοριών του Κομμουνισμού, κλπ.- θα γινόμουν πιστευτός χωρίς δυσκολία, ενώ θα έβρισκα τα λεγόμενά μου να αναπαράγονται, με μνεία, κάθε φορά που το θέμα Ρωσία θα ήταν στην επικαιρότητα.

Άμα, ωστόσο, παρέθετα απλά γεγονότα από την ίδια την Encyclopedia Britannica –για το πώς η παιδική θνησιμότητα μειώθηκε στο μισό τα τελευταία δέκα χρόνια στη Ρωσία- θα με κατηγορούσαν ότι αντλώ τα στοιχεία μου από την Μπολσεβίκικη προπαγάνδα, ή ότι πληρώνομαι από την ίδια τη Σοβιετική κυβέρνηση.»[1]

Η Ιστορία μπορεί να γράφεται από τους λαούς, καταγράφεται όμως από τους νικητές. Σε μια περίοδο όπου μαζί με την ταξική πάλη οξύνεται και η πάλη των ιδεών, σε μια περίοδο όπου επιχειρείται η ανακατασκευή της ιστορικής μνήμης των λαών μέσα από «Αντικομουνιστικά Μνημόνια» ή το ξαναγράψιμο των σχολικών βιβλίων, όπου ο απελευθερωτής Κόκκινος Στρατός βαφτίζεται κατοχικός και οι συνεργάτες των Ναζί τιμώνται ως «μαχητές της ελευθερίας» (όπως πρόσφατα συνέβη στις χώρες της Βαλτικής), το να αποζητά κανείς την ιστορική αλήθεια, δεν είναι πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα.

Και λίγες σελίδες της Ιστορίας έχουν δεχθεί τόσο λυσσαλέα επίθεση, όσο εκείνες που αφορούν το κομμουνιστικό κίνημα, την Σοβιετική Ένωση, την σοσιαλιστική οικοδόμηση –και ειδικότερα εν τω προκειμένω- τη συμμετοχή των Ελλήνων σε αυτή την πρωτόγνωρη για τα πανανθρώπινα δεδομένα κοινωνικοπολιτική διαδικασία. Σίγουρα το θέμα δεν δύναται να εξαντληθεί μέσα στα όρια μιας σύντομης ομιλίας. Ζητώ λοιπόν προκαταβολικά την κατανόησή σας για τα κενά που αναπόφευκτα θα προκύψουν στη πορεία (ορισμένα από αυτά μπορούμε ενδεχομένως να καλύψουμε στη συνέχεια στη συζήτηση). Πρόκειται, ωστόσο, να αγγίξουμε πτυχές της ιστορικής διαδρομής των Ελλήνων στην ΕΣΣΔ καταδικασμένες στη λήθη. Πτυχές που συνθέτουν μια εικόνα τελείως διαφορετική από εκείνη που προσπαθεί να επιβάλλει διεθνής και ντόπιος αντικομμουνισμός, σε όλες του τις εκφράσεις και μορφές.

Στα πλαίσια αυτής της μελέτης αντλήσαμε εκτεταμένα από ελληνικά, σοβιετικά, βρετανικά και αμερικάνικα αρχεία, τα οποία εξετάστηκαν, διασταυρώθηκαν και εμπλουτίστηκαν με πάνω από 200 προφορικές και γραπτές μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα. Ένα μικρό δείγμα της ερευνητικής αυτής προσπάθειας θα παρουσιάσουμε σήμερα εδώ.

Περιεχόμενα

Μέρος Α: Εισαγωγή

Μέρος Β: Η προεπαναστατική περίοδος

Μέρος Γ: Επανάσταση και Εμφύλιος

Μέρος Δ: Δεκαετία του 1920, τα πρώτα βήματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης

Μέρος Ε: Η ταξική πάλη συνεχίζεται: το κίνημα της κολεκτιβοποίησης

Μέρος ΣΤ: Δεκαετία του 1930. Για τις «σταλινικές διώξεις»

Μέρος Ζ: Οι Έλληνες στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο

Μέρος Η: Μετά τον Πόλεμο-Για τις μετεγκαταστάσεις του 1949

Μέρος Θ: Αναθεώρηση της Ιστορίας

Μέρος Ι: Το σήμερα

Μέρος ΙΑ: Εν κατακλείδι


Για την Επανάσταση και την Επαναστατική Κατάσταση

lenin

Τι καθιστά «επαναστατική κατάσταση»; Στο έργο του «Η χρεοκοπία της Β’ Διεθνούς» ο Β. Ι. Λένιν αναφέρει σχετικά: «Για έναν μαρξιστή δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επανάσταση είναι αδύνατο να γίνει χωρίς επαναστατική κατάσταση, μα κάθε επαναστατική κατάσταση δεν οδηγεί σε επανάσταση. Ποια είναι, μιλώντας γενικά, τα γνωρίσματα μιας επαναστατικής κατάστασης;…

1) Η αδυναμία των κυρίαρχων τάξεων να διατηρήσουν σε αναλλοίωτη μορφή την κυριαρχία τους – η μία είτε η άλλη κρίση των ‘κορυφών’, η κρίση της πολιτικής της κυρίαρχης τάξης που δημιουργεί ρωγμή, απ’ όπου εισχωρεί η δυσαρέσκεια και ο αναβρασμός των καταπιεζόμενων τάξεων. Συνήθως, για να ξεσπάσει η επανάσταση, δεν είναι αρκετό ‘τα κάτω στρώματα να μη θέλουν’, μα χρειάζεται ακόμη και οι ‘κορυφές να μην μπορούν’ να ζήσουν όπως παλιά.

2) Επιδείνωση, μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη, της ανέχειας και της αθλιότητας των καταπιεζόμενων τάξεων.

3) Σημαντικό ανέβασμα για τους παραπάνω λόγους της δραστηριότητας των μαζών, που σε ‘ειρηνική’ εποχή αφήνουν να τις ληστεύουν ήσυχα, ενώ σε καιρούς θύελλας τραβιούνται τόσο απ’ όλες τις συνθήκες της κρίσης, όσο και από τις ίδιες τις ‘κορυφές’, σε αυτοτελή ιστορική δράση.» (Άπαντα, τόμος 26)

Για το «αυθόρμητο και συνειδητό»: «Το ‘αυθόρμητο στοιχείο’ δεν αποτελεί στην ουσία τίποτε άλλο παρά εμβρυακή μορφή του συνειδητού. Ακόμα και οι πρωτόγονοι ξεσηκωμοί εκφράζανε ως ένα βαθμό το ξύπνημα της συνείδησης: οι εργάτες έχαναν την προαιώνια πίστη τους στο απαρασάλευτο του καθεστώτος που τους συνέθλιβε, άρχιζαν…δε θα έλεγα να καταλαβαίνουν, μα να νοιώθουν την ανάγκη της συλλογικής αντίστασης και να εγκαταλείπουν αποφασιστικά τη δουλική υποταγή στους προϊστάμενούς του. Ωστόσο όλα αυτά ήταν πολύ περισσότερο ξεσπάσματα απόγνωσης κι εκδίκησης παρά αγώνας.»

(Λένιν Β Ι, στο «Τι να κάνουμε;», Άπαντα, τόμος 6)

Η επανάσταση ως τέχνη (Κ. Μαρξ): Στα τρία έργα του Λένιν («Ο μαρξισμός και η εξέγερση» «Οι συμβουλές ενός που λείπει» «Γράμμα προς την ΚΕ») δίνονται οι βασικές αρχές και κανόνες για την επιτυχή διεξαγωγή από μέρους του προλεταριάτου της αποφασιστικής εξέγερσης για την κατάληψη της εξουσίας.

Γράφτηκαν στο διάστημα από 14 Σεπτέμβρη έως και 24 Οκτώβρη του 1917 όταν οι μπολσεβίκοι προετοίμασαν και πραγματοποίησαν την σοσιαλιστική επανάσταση.

Η ένοπλη εξέγερση είναι ένα ιδιαίτερο είδος πολιτικού αγώνα που υπάγεται σε ιδιαίτερους νόμους, νόμους που πρέπει να τους μελετήσει κανένας προσεκτικά.

Η ένοπλή «εξέγερση όπως και ο πόλεμος είναι τέχνη» Κ. Μαρξ

Από τους κύριους κανόνες αυτής της τέχνης ο Μαρξ τόνισε τους εξής :

1.Ποτέ να μην παίζουμε με την εξέγερση, μα από την στιγμή που θα την αρχίσουμε, να είμαστε απόλυτα βέβαιοί πως πρέπει να την τραβήξουμε ως το τέλος.

2.Πρέπει να πραγματοποιούμε μεγάλη συγκέντρωση δυνάμεων στο αποφασιστικό σημείο και στην αποφασιστική στιγμή, γιατί διαφορετικά ο εχθρός, που έχει καλύτερη προετοιμασία και οργάνωση, θα εξοντώσει τους εξεγερμένους.

3. Από τη στιγμή που θα έχει αρχίσει η εξέγερση, πρέπει να δρούμε με την μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και απαραίτητα οπωσδήποτε να περνάμε στην επίθεση. «Η άμυνα είναι ο θάνατος της ένοπλης εξέγερσης».

4.Πρέπει να προσπαθούμε να αιφνιδιάσουμε τον εχθρό, να συλλάβουμε τη στιγμή που τα στρατεύματα του θα είναι ακόμη σκόρπια.

5.Πρέπει να προσπαθούμε να έχουμε καθημερινά έστω και μικρές επιτυχίες (μπορούμε να πούμε : κάθε ώρα, αν πρόκειται για πόλη), διατηρώντας με κάθε θυσία την ηθική υπεροχή.

Για να πετύχει μια εξέγερση :

1.Πρέπει να στηρίζεται στην πρωτοπόρα τάξη και όχι σε συνομωσία ούτε σε ένα κόμμα.

2.Πρέπει να στηρίζεται στην επαναστατική άνοδο του λαού

3.Να στηρίζεται σε τέτοιο σημείο στροφής στην ιστορία της αναπτυσσόμενης επανάστασης, όταν στις πρωτοπόρες γραμμές του λαού παρατηρείται η μεγαλύτερη δραστηριότητα, όταν οι ταλαντεύσεις στις γραμμές των εχθρών και στις γραμμές των αδύνατων, μεσοβέζικών, αναποφάσιστων φίλων της επανάστασης είναι μεγαλύτερες από κάθε άλλη φορά.

Στις συνθήκες αυτές το Κόμμα να προσανατολίσει ακόμα περισσότερο την δουλειά του στην εργατική τάξη και τον στρατό :

Να εξηγήσει καθαρά γιατί είναι ανάγκη για αλλαγή της εξουσίας και πέρασμα της στο προλεταριάτο

Να βάλει τις κύριες γραμμές του προγράμματος του που δίνουν λύση στα οξυμένα ζητήματα του λαού

Να οργανώσει τα επιτελεία της εξέγερσης

Η οργάνωση και διεξαγωγή της εξέγερσης στηρίζεται στους κανόνες που αναφέρθηκαν :

1. Υπολογισμός των δυνάμεων του εχθρού και συγκέντρωση τεράστιας υπέροχής απέναντι τους.

2.Συγκρότηση ένοπλων τμημάτων από τα πιο αποφασιστικά στοιχεία (τα «τμήματα κρούσης μας», την εργατική νεολαία και τους καλύτερους στρατιώτες μας), που θα καταλάβουν τα πιο σπουδαία σημεία και θα πάρουν μέρος σε όλες τις κρίσιμες επιχειρήσεις.

3. Χτύπημα ζωτικών σημείων του κρατικού-στρατιωτικού μηχανισμού του εχθρού δηλ.

·Σύλληψη της κυβέρνησης

· Έλεγχος των τηλεπικοινωνιών

· Έλεγχος των κύριων εισόδων και εξόδων στις πόλεις και των κόμβων μεταφοράς

·Περικύκλωση και χτύπηματων στρατιωτικών κέντρων του εχθρού με επίλεκτες και αποφασισμένες μέχρι θανάτου-«θα πέσουμε όλοι, μα δεν θα αφήσουμε τον εχθρό να περάσει»-δυνάμεις μας ώστε να εμποδίσουν τον εχθρόνα μετακινηθεί και να χτυπήσει την εξέγερση.

Το υποκείμενο της επανάστασης (το Κομμουνιστικό Κόμμα) πρέπει να εκτιμήσει σωστά τη στιγμή για την έναρξη της εξέγερσης. Οποιαδήποτε αργοπορία σημαίνει καταστροφή.

Η εξέγερση έχει σαν έργο την κατάληψη της εξουσίας. Ο πολιτικός της σκοπός μπορεί να διευκρινιστεί ύστερα από την κατάληψη της εξουσίας.

«Η ιστορία δεν θα συγχωρήσει την καθυστέρηση στους επαναστάτες που θα μπορούσαν να νικήσουν σήμερα (και σίγουρα θα νικήσουν σήμερα), αλλά που θα κινδύνευαν να χάσουν πολλά αύριο, θα κινδύνευαν να τα χάσουν όλα»