Γιατί ορισμένα τμήματα της εργατικής τάξης υιοθετούν ριζοσπαστικές μορφές σκέψης και πάλης, ενώ άλλα όχι; Πώς διαμορφώνεται η ταξική συνείδηση; Τι μεθόδους ενσωμάτωσης επιστρατεύουν αστικό κράτος και εργοδότες προκειμένου να ευνουχίσουν ιδεολογικά και πολιτικά το κίνημα των εργατών; Τι άμυνες αναπτύσσει και αντιπαρατάσσει το Κόμμα της εργατικής τάξης – το Κομμουνιστικό Κόμμα – και το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα; Πώς περνούν στην αντεπίθεση, στην πάλη τους για χειραφέτηση της εργατικής τάξης και επαναστατική ρήξη με το υπάρχον εκμεταλλευτικό καθεστώς.
Πρόκειται μόνο για ορισμένα από τα ερωτήματα που θέτει το βιβλίο του Αναστάση Γκίκα «ΡΗΞΗ ΚΑΙ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ – Συμβολή στην Ιστορία του εργατικού / κομμουνιστικού κινήματος του Μεσοπολέμου (1918 – 1936)», ανατρέχοντας σε μια σχετικά ανεξερεύνητη ιστοριογραφικά περίοδο, όπως αυτή της Ελλάδας του Μεσοπολέμου. Θεμελιωμένο σε έναν πραγματικό πλούτο πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, εμβαθύνει στην πορεία διαμόρφωσης του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος της χώρας μας κατά τα πρώτα του βήματα. Οι αναλογίες και τα συμπεράσματα για το σήμερα κάνουν τη μελέτη της περιόδου επίκαιρη όσο ποτέ. Κυκλοφορεί από τη «Σύγχρονη Εποχή».
Περιεχόμενα
Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην ιστοριογραφία του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου
Α. Εισαγωγή
B. Για το εργατικό κίνημα, την ταξική πάλη και συνείδηση-Πρώτοι προβληματισμοί
Γ. Γύρω από την ιστοριογραφία του ελληνικού εργατικού κινήματος
Δ. Εργοστάσιο = βιομηχανικό προλεταριάτο = κίνημα της εργατικής τάξης;
Ε. Γύρω από την ιστοριογραφία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας
ΣΤ. Πηγές και πεδίο έρευνας
Κεφάλαιο 2: Οι υλικές προϋποθέσεις του ελληνικού εργατικού κινήματος
Α. Εισαγωγή
Β. Ο αγροτικός χώρος από την ίδρυση του ελληνικού κράτους
Γ. Γενικά χαρακτηριστικά της ανάπτυξης του καπιταλισμού στην Ελλάδα
Δ. Η διαμόρφωση της βιομηχανίας και της εργατικής τάξης στο Μεσοπόλεμο
Ε. Ένα νέο προλεταριάτο της πόλης;
ΣΤ. Ο αντίκτυπος της διεθνούς οικονομικής κρίσης του 1929
Ζ. Συμπεράσματα
Κεφάλαιο 3: Μορφές και μηχανισμοί ενσωμάτωσης του εργατικού κινήματος
Α. Εισαγωγή – αποκαθιστώντας την αστική τάξη πραγμάτων
Β. Το ιδεολογικό-πολιτικό πλαίσιο
α. Ο «Εθνικός Διχασμός»
β. Ο αντικομμουνισμός αντικαθιστά τον αστικό εθνικισμό (Μεγάλη Ιδέα)
Γ. Πτυχές της πολιτικής συμμετοχής
Δ. Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ)
Ε. Παρεμβάσεων συνέχεια…
ΣΤ. Το νομικό πλαίσιο ως μέθοδος ενσωμάτωσης (το μαστίγιο…)
Ζ. Και το καρότο
Η. Καταστολή: η ιστοριογραφικά «αθέατη» πλευρά της αστικής δημοκρατίας
Θ. Συμπεράσματα
Κεφάλαιο 4: Ιστορικές φάσεις και σταθμοί στην πορεία διαμόρφωσης του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας την περίοδο του Μεσοπολέμου
Α. Η «προϊστορία» του σοσιαλισμού στην Ελλάδα
Β. Η ενότητα επιτυγχάνεται: Η ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ)
Γ. Ο αντίκτυπος της Οκτωβριανής Επανάστασης
Δ. Από την σοσιαλδημοκρατία στην μπολσεβικοποίηση
Ε. Μπολσεβικοποίηση (αναδιοργάνωση) και κρίση
ΣΤ. Εσωκομματική διαπάλη και τα χαρακτηριστικά της
Ζ. Ο ρόλος της Κομμουνιστικής Διεθνούς την περίοδο 1924-1931
Η. Το νέο Κόμμα
Θ. Ορισμένες σκέψεις και συμπεράσματα
Κεφάλαιο 5: Στοιχεία της λειτουργίας, της οργάνωσης και δράσης του ΚΚΕ στο Μεσοπόλεμο. Οι σχέσεις του με άλλα κόμματα και οργανώσεις (σοσιαλδημοκράτες, τροτσκιστές, κλπ.).
Α. Εισαγωγή
Β. Μέλη και κομματική σύνθεση
Γ. Εκλογές
Δ. Οι διώξεις και οι συνέπειές τους
Ε. Γύρω από τα ζητήματα «νομιμότητας» και παρανομίας
ΣΤ. Νόμιμες μαζικές οργανώσεις: μηχανισμοί άμυνας ενάντια στις διώξεις και την ιδεολογική ενσωμάτωση
Ζ. Έτερα πολιτικά σχήματα (σοσιαλδημοκράτες, τροτσκιστές, κλπ.) και η σχέση τους με το ΚΚΕ
Η. Πλευρές της συνδικαλιστικής δουλειάς του ΚΚΕ
Θ. Γύρω από την θεωρητική δουλειά στο Κομμουνιστικό Κόμμα
Ι. Ορισμένα συμπεράσματα
Κεφάλαιο 6: Πρόσφυγες και εργατικό-κομμουνιστικό κίνημα. Η περίπτωση της Κοκκινιάς του Μεσοπολέμου
Α. Εισαγωγή
Β. Μέρος Ι
α. Πτυχές της «αποκατάστασης» και συνθήκες ζωής
β. Η αποκατάσταση ως μέσο ενσωμάτωσης
γ. Το θέμα του Προσφυγικού Δανείου
δ. Επαγγελματική απασχόληση και συνθήκες δουλειάς
ε. Κανάλια πολιτικής συμμετοχής και εξουσίας
στ. Σχίσματα: Βενιζελικοί και Αντιβενιζελικοί / Γηγενείς και Πρόσφυγες – ενσωμάτωση των προσφύγων μέσω ενός εθνικοπολιτικού διχασμού;
ζ. Εκλογές και πρόσφυγες
η. Οι σχέσεις των προσφύγων με τις αρχές, τους υπαλλήλους του κράτους και την ΕΑΠ
θ. Πολιτική και ιδεολογία στο επίπεδο της κοινότητας
Γ. Μέρος ΙΙ
α. Πρώτα βήματα των προσφύγων στο εργατικό-συνδικαλιστικό κίνημα τη δεκαετία του 1920: προβλήματα, προκλήσεις και προοπτικές
β. Οι επιπτώσεις της εσωκομματικής διαπάλης στο εργατικό-συνδικαλιστικό κίνημα του Πειραιά. Η αντιπαράθεση με τον Αρχειομαρξισμό
γ. Ταξική αφύπνιση και άνοδος του εργατικού-συνδικαλιστικού κινήματος στους πρόσφυγες τη δεκαετία του 1930
δ. Πρόσφυγες και κομμουνισμός: πρώτη επαφή και πρώιμοι αγώνες
ε. Πεδία επαφής των προσφύγων με την πολιτική του ΚΚΕ στη δεκαετία του 1930 (πέρα από το εργατικό κίνημα)
στ. Άμβλυνση της εσωκομματικής διαπάλης. Η χρεοκοπία του Αρχειομαρξισμού στον Πειραιά
ζ. Όξυνση της επιθετικότητας της αστικής τάξης
η. Το ΚΚΕ και ο αντιφασιστικός αγώνας στην Κοκκινιά του Μεσοπολέμου
θ. Η άνοδος του ΚΚΕ στους πρόσφυγες τη δεκαετία του 1930
Δ. Σύνοψη και συμπεράσματα
Κεφάλαιο 7: Οι καπνεργάτες της Καβάλας, «ένα από τα πιο μαχητικά τμήματα της ελληνικής εργατικής τάξης»
Α. Εισαγωγή
Β. Βιομηχανία καπνού και συνθήκες εργασίας
Γ. Το εργατικό κίνημα τη δεκαετία του 1920
Δ. Η κρίση του καπνού: παράμετροι και συνέπειες
Ε. Το εργατικό κίνημα τη δεκαετία του 1930
ΣΤ. Η καταστολή ως μέσο ενσωμάτωσης του εργατικού κινήματος
Ζ. Το κομμουνιστικό κίνημα στην Καβάλα του Μεσοπολέμου
Η. Σύνοψη και συμπεράσματα
Κεφάλαιο 8: Επίλογος – Ορισμένα συμπεράσματα μέσα από μια συγκριτική εξέταση των δύο εργατουπόλεων
Από το ίδιο βιβλίο στον Erodoto:
Πρόσφυγες και εργατικό-κομμουνιστικό κίνημα στην Κοκκινιά του Μεσοπολέμου. Μέρος Α: Δεκαετία 1920
Πρόσφυγες και εργατικό-κομμουνιστικό κίνημα στην Κοκκινιά του Μεσοπολέμου. Μέρος Β: Δεκαετία 1930
Βλέπε επίσης:
Βιβλίο: Ρήξη και Ενσωμάτωση
(μια πολύ καλή και ενδιαφέρουσα βιβλιοκριτική από τον Άθλιο στο Γκράνμα)
Erodotos Weblog 