Χρονολογικό αφιέρωμα στο Δεκέμβρη του 1944: 24 Δεκέμβρη

Ο λαός της Μυτιλήνης κατευθύνεται στα «Μπλόκια». Στο βάθος τα βρετανικά πολεμικά πλοία.

Ο ΕΛΑΣ συνέχισε να ανακαταλαμβάνει θέσεις στη Δραπετσώνα, χάρη στο αμείωτο θάρρος και την αυτοθυσία των μαχητών του. Είναι ενδεικτικό πως, το ΙΙΙ/52 Τάγμα του ΕΛΑΣ είχε απωλέσει μέσα σε 3 μέρες σφοδρών συγκρούσεων το 40% της δύναμής του (νεκροί και τραυματίες). Η προώθηση των εγχώριων αστικών και βρετανικών στρατευμάτων συνεχίστηκε στη Νέα Σμύρνη (όπου ολοκληρώθηκε η σύμπτυξη του ΕΛΑΣ), ενώ αυξήθηκε η πίεση σε Πλάκα-Κεραμεικό-Ψυρρή. Ο ΕΛΑΣ ανατίναξε το «Χατζηκώστα» και το «Διεθνές» στην οδό Ευριπίδου, που είχαν οχυρωθεί από τους Βρετανούς.

Την ίδια μέρα, βρετανική νηοπομπή προσέγγισε το λιμάνι της Μυτιλήνης. Η άμεση κινητοποίηση των λαϊκών οργανώσεων όμως απέτρεψε την απόβασή τους. Χιλιάδες Μυτιληνιοί σχηματίζοντας ένα ανθρώπινο τοίχος βροντοφώναξαν «Go back» («γυρίστε πίσω»). Επί 3 μέρες ο οπλισμένος λαός της Μυτιλήνης, μαζί με τον ΕΛΑΣ, αναχαίτισε κάθε απόπειρα απόβασης των Βρετανών, που τελικά αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν (28 Δεκέμβρη).

Ο Γ. Παπανδρέου διόρισε αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού τον αντιστράτηγο Γ. Δρομάζο.

Πηγή: «Δεκέμβρης του ’44: Κρίσιμη ταξική σύγκρουση», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2014 – Αναστάσης Γκίκας, «Το χρονικό του Δεκέμβρη 1944″

Χρονολογικό αφιέρωμα στο Δεκέμβρη του 1944: 22 Δεκέμβρη

Ινδικά αποικιακά στρατεύματα στον Πειραιά

Ο συσχετισμός δυνάμεων συνέχισε να μεταβάλλεται ραγδαία σε βάρος του ΕΛΑΣ. Οι ελάχιστες ενισχύσεις (όπως το 9^ο Σύνταγμα Καλαμάτας, που κατέφθασε στις 22 Δεκέμβρη στην Ελευσίνα, αποδυναμωμένο κατά 1 Τάγμα), ήταν «σταγόνα στον ωκεανό» μπροστά στις αδιάκοπες αποβάσεις του εχθρού, ενώ ίσα που πρόφταναν να «κλείνουν τρύπες» στα ολοένα διευρυνόμενα ρήγματα του μετώπου.

Την ίδια μέρα κατέφθασε στον Πειραιά η 5^η Ινδική Ταξιαρχία. Σε μια θεαματική επιχείρηση και με την υποστήριξη του βρετανικού στόλου αποβιβάστηκε στη Δραπετσώνα, για να καθηλωθεί όμως αμέσως στις προκυμαίες, έπειτα από μια ορμητική επιχείρηση του ΕΛΑΣ εναντίον της. Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν μέχρι αργά το βράδυ. Ο ΕΛΑΣ κατάφερε επίσης να αποκρούσει τις επιθέσεις στου Ψυρρή και τους Αμπελόκηπους, ενώ περιέσφιξε τον κλοιό γύρω από την Ομόνοια. Οι Βρετανοί, από την άλλη, προωθήθηκαν σε Βοτανικό, Πετράλωνα και Ν. Σμύρνη.

Στη Νέα Σμύρνη, η δύναμη των Βρετανών ισοδυναμούσε πια με μια πλήρη Ταξιαρχία, που υποστηρίζονταν από 30 άρματα μάχης. Η άμυνα του μετώπου είχε καταστεί πλέον αδύνατη. Ακολούθως, ο ΕΛΑΣ άρχισε να πραγματοποιεί σύμπτυξη προς την περιοχή Φάρου-Κατσιπόδι (Δάφνη). Η υποχώρηση έγινε οργανωμένα, πειθαρχημένα και χάρη στην αυτοθυσία των ΕΛΑΣιτών. Όπως και παντού «αμέσως μετά την υποχώρηση του ΕΛΑΣ στη Νέα Σμύρνη και τις γύρω περιοχές και πίσω απ’ τους Εγγλέζους, έφτασαν διάφορες ελληνικές υπηρεσίες, αστυνόμευσης. Χωροφυλακή, Αστυνομία, Εθνοφυλακή, επιδόθηκαν με ιδιαίτερο ζήλο στην αναβίωση του μηχανισμού καταπίεσης. Μια φοβερή τρομοκρατία επικράτησε. Εκατοντάδες πολίτες πέρασαν, στοιβάχτηκαν, βασανίστηκαν, στα σπίτια τους, στα τμήματα στη ΒΙΚΑ και αλλού. Σε χώρους 3Χ4 μ στοιβάζονταν 40 και 50 άτομα, μαζί και γυναίκες. Τελικά η Ομηρία περίμενε πάνω από 200 απ’ αυτούς τους πολίτες. Στάλθηκαν στην Ελντάμπα. Μερικοί στη φυλακή.»[1]

Την ίδια στιγμή, προκήρυξη των Βρετανών της 22^ας Δεκέμβρη, που σκορπίστηκε παντού με αεροπλάνα, υποσχόταν τρόφιμα και φάρμακα στις «κατεχόμενες» από τον ΕΛΑΣ περιοχές: «Μόλις καταφέρουμε να σας γλιτώσουμε[!]», τόνιζε η προκήρυξη, «τότε θα λάβετε τρόφιμα και θα σας δοθεί περίθαλψη που έχετε ανάγκη.»[2]

***

[1] Γιάννης Κυριακίδης, Εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας, Νέα Σμύρνη-Φάληρο, 1941-1945, σελ.212, Νέα Σμύρνη, 1983.

[2] Βασιλική Λάζου, «Ο επισιτισμός της Αθήνας κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών – Η μάχη της διατροφής και η μάχη της προπαγάνδας», στο Δεκέμβρης ’44: Οι μάχες στις γειτονιές της Αθήνας, σελ.113, εκδ. Ε-Ιστορικά, Αθήνα, 2010.

Πηγή: «Δεκέμβρης του ’44: Κρίσιμη ταξική σύγκρουση», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2014 – Αναστάσης Γκίκας, «Το χρονικό του Δεκέμβρη 1944″