Το πρόγραμμα του επιστημονικού Συνεδρίου του ΚΚΕ για τον Μπ. Μπρεχτ (27-28 Απρίλη 2013)

Μπέρτολτ Μπρεχτ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

ΤΗΣ Κ.Ε. ΤΟΥ Κ.Κ.Ε.

για τον Μπέρτολτ Μπρεχτ

«Μπ. Μπρεχτ: Για τους σεισμούς που μέλλονται να ’ρθούν»

Χρόνος διεξαγωγής: Σάββατο 27/04/2013 (10:00 – 20:30)

& Κυριακή 28/04/2013 (10:00 – 16:00)

Χώρος διεξαγωγής:  Αίθουσα Συνεδρίων της ΚΕ, Περισσός.

Σάββατο 27/4/2013

10:00 – 10:30:

Άνοιγμα εργασιών

Μουσικοθεατρική παράσταση από τη θεατρική ομάδα «Μοντέρνοι Καιροί»

Σκηνοθεσία: Κώστας Νταλιάνης

Ενορχήστρωση: Κώστας Εγγλέζος

10:30 – 11:00:

Χαιρετισμοί

Δημήτρης Κουτσούμπας, Γ.Γ. της ΚΕ του ΚΚΕ

 Θοδωρής Χιώνης, Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ

11:00 – 11:30:

Εναρκτήρια ομιλία

Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού: Μπέρτολτ Μπρεχτ,  για το απλό που είναι δύσκολο να γίνει.

11:30 – 12:00: ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ  

12:00 – 12:30:

Ο ManfredWekwerth απαντά στις ερωτήσεις μας:

Κινηματογραφημένη, ειδικά για το συνέδριο, συνομιλία με το συνεργάτη του Μπρεχτ, καλλιτεχνικό διευθυντή του Μπερλίνερ Ανσάμπλ και Πρόεδρο της Ακαδημίας Τεχνών στην πρώην ΓΛΔ.

Ενότητα 1^η: Σε σκοτεινούς καιρούς και η τέχνη χρειάζεται να αποφασίσει

12:30 – 13:30:

Εισηγήσεις

Κώστας Καζάκος, σκηνοθέτης θεάτρου – ηθοποιός: Πόσο επίκαιρος είναι ο Μπρεχτ.

Χρήστος Μπαλωμένος, συνεργάτης της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ: «Πώς να κρατήσω μακριά από τα κείμενά μου ό,τι επηρέασε τη ζωή μου τόσο βαθειά». Το ιστορικό φόντο του μεσοπολέμου – ο  Μπρεχτ για το φασισμό και τον πόλεμο.

Μαρία Τασσοπούλου, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Γερμανικής Φιλολογίας: Τα πρώιμα έργα του Μπρεχτ και οι πηγές τους.

13:30 – 14:00: ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

14:00 – 15:30:

Εισηγήσεις

Κώστας Νταλιάνης, σκηνοθέτης θεάτρου, δάσκαλος δραματικής: Ο Μπρεχτ σήμερα. Είναι χρήσιμος;

Erich Schaffner, ηθοποιός, απόφοιτος της Κρατικής Ανώτατης Σχολής Μουσικής και Τέχνης της Φρανκφούρτης, μαθητής του ManfredWekwerth: Ταξική πάλη των «πάνω» ενάντια στον Μπρεχτ.

Παρεμβάσεις

Κύριλλος Παπασταύρου, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος της Ιδεολογικής Επιτροπής της: Μπρεχτ και σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Mάρκος Ηλιάδης, δημοσιογράφος του «Οδηγητή», φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθήνας: Η καπιταλιστική κρίση στο έργο του Μπρεχτ.

Βασίλης Αλεξίου, επίκουρος καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΑΠΘ: Μπέρτολτ Μπρεχτ -Κώστας Βάρναλης∙ παράλληλοι;

Σταύρος Τσακίρης, σκηνοθέτης θεάτρου: Οι επιρροές του Μπρεχτ από το λαϊκό θέατρο.

Αριστούλα Ελληνούδη, κριτικός θεάτρου, δημοσιογράφος του «Ριζοσπάστη»: Θέατρο, αισθητικά κινήματα και η επαναστατική τομή του Μπρεχτ.

Δημήτρης Πατίλας, διδάκτορας Φιλολογίας, εκπαιδευτικός: Για το θεατρικό έργο του Μπρεχτ «Άντρας για άντρα».

15:30 – 16:30: ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

Ενότητα 2^η:  Η σημαία της λογικής έχει χρώμα κόκκινο.

16:30 – 18:00:

Εισηγήσεις

Άννεκε Ιωαννάτου, μεταφράστρια, διδάκτορας Κλασσικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης: Οι φιλοσοφικές πηγές στο έργο του Μπ. Μπρεχτ.

Γιώργος Μηλιώνης, κοινωνιολόγος, δημοσιογράφος, μέλος του τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ: Μπέρτολτ Μπρεχτ, μαρξιστής στους καιρούς της σύγχυσης.

Γιάννης Πλάγγεσης, καθηγητής του τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του ΑΠΘ: Η διαλεκτική της εξουσίας: Επιστήμη, θρησκεία και πολιτική. Αναφορά στα έργα του Μπρεχτ «Η ζωή  του Γαλιλαίου» και «Οι Μέρες της Κομμούνας».

Ρίτα Νικολαΐδου, φιλόλογος,  διευθύντρια της τρίμηνης  επιθεώρησης «Θέματα Παιδείας»: Οι συμφορές από μόνες τους είναι κακός δάσκαλος.

18:00 – 18:30: ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

18:30 – 20:30:

Εισηγήσεις

Μαρία Αντωνοπούλου, υποψήφια διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ: Ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός στη θεωρητική σκέψη του Μπρεχτ.

Μιχάλης Γεωργίου, υποψήφιος διδάκτορας Θεατρολογίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου: Ο ρόλος της ιστορίας στο έργο του Μπρεχτ.

Werner Seppmann, διδάκτορας Κοινωνιολογίας, συγγραφέας και συνεκδότης του θεωρητικού περιοδικού «Μαρξιστικά Φύλλα» (“Marxistische Blätter”): Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ και οι προοπτικές της αλλαγής.
Παρεμβάσεις

Νάση Σακιώτη, καθηγήτρια Γερμανικής Φιλολογίας: Η φιγούρα της «μάνας» στη μπρεχτική δραματουργία.

Νατάσα Αβραμίδου, φιλόλογος, μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων: Το διήγημα του Μπρεχτ «Ο τραυματισμένος Σωκράτης».

Γιώργος Ηρακλέους, φιλόλογος, DEAΚοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου της Λιέγης: Ο Μπρεχτ για τη γνώση και τη λαϊκή μόρφωση.  

Όλγα Δάσσιου, διδάκτορας Αρχαιολογίας, μεταπτυχιακό δίπλωμα Επιστημών της Αγωγής, επίτιμη Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων: Ο άνθρωπος στο έργο του Μπρεχτ.

Κυριακή 28/04/2013

Ενότητα 3^η: Η δική μας τέχνη δεν αρκείται στην αναγνώριση της πραγματικότητας.

10:00 – 11:30:

Εισηγήσεις

Σίμος Παπαδόπουλος, λέκτορας Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου Θράκης: Τα διδακτικά έργα του Μπρεχτ στην εποχή μας.

Γεωργία Λαδογιάννη, καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Δραματουργίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων: Μπ. Μπρεχτ, Αντιγόνη. Η επική μεταγραφή της σοφόκλειας τραγωδίας.

Γιώργος Κεντρωτής, καθηγητής Θεωρίας της Μετάφρασης του Ιόνιου Πανεπιστήμιου:  Ο Μπ. Μπρεχτ, Γερμανός ποιητής του καιρού μας.

Θανάσης Καραγιάννης, διδάκτορας Παιδαγωγικής, κριτικός/μελετητής θεάτρου για παιδιά: Ο Μπ. Μπρεχτ και το «διδακτικό – διαλεκτικό» έργο του  για (ή με) παιδιά.

11:30 – 12:00: ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

12:00 – 14:00:

Εισηγήσεις

Δημήτρης Παπακωνσταντίνου, ηθοποιός, σκηνοθέτης, φωνοδιδάσκαλος: Αποξένωση, αλλοτρίωση, αποστασιοποίηση, παραξένισμα, ή μήπως κάτι άλλο;

Γιώργος Μιχαηλίδης, συγγραφέας – σκηνοθέτης: Η αποστασιοποίηση στο θέατρο του Μπρεχτ.

Θάνος Μικρούτσικος, μουσικοσυνθέτης: Ο Μπρεχτ, η μουσική και η αποστασιοποίηση.

Παρεμβάσεις

Νίκος Μόσχοβος, ηθοποιός, μέλος του ΔΣ του ΣΕΗ: Η κριτική στάση στη θεατρική απεικόνιση.

Κοραής Δαμάτης, σκηνοθέτης θεάτρου: Το απάνθρωπο πρόσωπο της Άννας Φίρλιγκ.

Άννα Λάζου, λέκτορας Φιλοσοφίας στο τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, σκηνοθέτης:  Χρήσεις και σημασία του χορού  στο θεατρικό έργο του  Μπρεχτ.

Διονύσης Τσακνής, μουσικοσυνθέτης: Για τη μελοποίηση των τραγουδιών στο έργο του Μπρεχτ «Ο Αφέντης Πούντιλα και ο υπηρέτης του Μάτι».

14:00 – 14:30: ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

14:30 – 16:00:

Κλείσιμο εργασιών συνεδρίου

Προβολή οπτικοακουστικού έργου για τη ζωή και το έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Ο διωκόμενος από τους Ναζί και κατόπιν από τον μακαρθισμό Μπ. Μπρεχτ απαντά στους αμερικανούς ανακριτές του (1947)

Μπέρλοχτ Μπρεχτ

Σεπτέμβρης του 1947 ήταν. Ο μακαρθισμός κλιμακωνόταν. Ο διωκόμενος από το ναζισμό, πρόσφυγας στις ΗΠΑ, Μπέρτολτ Μπρεχτ καλείται να απολογηθεί στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών. Ο Μπρεχτ, αντίθετα από άλλους φίλους του (Γερμανούς και Αμερικανούς δημιουργούς), οι οποίοι απέφευγαν να παρουσιαστούν στην Επιτροπή, παρουσιάστηκε ενώπιόν της (30.10.1947) και, όπως ο θεατρικός ήρωάς του «Ο καλός στρατιώτης Σβέικ», …τρέλανε τον πρόεδρο της Επιτροπής, Τόμας Πάρνελ, και τον αρχιανακριτή Ρόμπερτ Στρίπλινγκ. Ο τελευταίος, διαβάζοντας αποσπάσματα του θεατρικού έργου του Μπρεχτ «Το Μέτρο», ποιήματά του δημοσιευμένα σε αμερικανικό κομμουνιστικό περιοδικό και μια συνέντευξη που είχε δώσει παλιότερα ο Μπρεχτ σε σοβιετικό περιοδικό, πάσχιζε να αποδείξει ότι ο Γερμανός συγγραφέας ήταν κομμουνιστής.

Ο δαιμόνιος Μπρεχτ, ξέροντας πόση ηλιθιότητα φωλιάζει στους σκοταδιστικούς εγκεφάλους, παριστάνοντας ότι δε μιλά καλά τα αγγλικά, λέγοντας ότι η μετάφραση δεν απέδωσε πιστά το νόημα των ποιημάτων του, μπερδεύοντας και το διερμηνέα της Επιτροπής με διάφορες λεκτικές τρικλοποδιές, σάστισε τους ανακριτές τόσο, που όχι μόνο δεν κατάλαβαν την ειρωνεία του, αλλά και τον ευχαρίστησαν στο τέλος για την κατάθεσή του!

Θα παραθέσουμε ελάχιστα, αλλά χαρακτηριστικά αποσπάσματα του διαλόγου Μπρεχτ-ανακριτών, για να γελάσουμε και λίγο:

– Στρίπλινγκ: «Αυτή τη στιγμή, κύριε Μπρεχτ, τι επαγγέλλεστε;»

-Μπρεχτ: «Είμαι θεατρικός συγγραφέας και ποιητής».

-Στρίπλινγκ: «Και πού έχετε προσληφθεί»;

– Μπρεχτ: «Πουθενά δεν έχω προσληφθεί» (σ.σ.: Πράγματι, από το 1941 που ο Μπρεχτ έφτασε στις ΗΠΑ, ελάχιστοι τόλμησαν να του δώσουν δουλιά).

-Στρίπλινγκ: «Δεν εργαστήκατε ποτέ στη βιομηχανία του κινηματογράφου;»

– Μπρεχτ: «Εχω πουλήσει μια ιστορία μου σε κάποια φίρμα του Χόλιγουντ, το «Και οι δήμιοι πεθαίνουν». Το σενάριο, όμως, δεν το έφτιαξα εγώ. Εγραψα και μια άλλη ιστορία για άλλη φίρμα του Χόλιγουντ, μα δεν τη γύρισαν ταινία».

– Στρίπλινγκ: «»Και οι δήμιοι πεθαίνουν»;! Πού την πουλήσατε;»

– Μπρεχτ: «Ηταν νομίζω μια ανεξάρτητη φίρμα, η «Πρέσμπουργκερ» των «Γιουνάιτεντ Αρτιστς» (σ.σ.: Η εταιρία του άλλου σπουδαίου ύποπτου, του Τσάρλι Τσάπλιν).

– Στρίπλινγκ: «Πότε πουλήσατε το έργο σας αυτό στους «Γιουνάιτεντ Αρτιστς»;»

– Μπρεχτ: «Δε θυμάμαι ακριβώς, ίσως γύρω στο ’43 ή ’44».

– Στρίπλινγκ: «Γνωρίζετε τον Χανς Αϊσλερ;»

-Μπρεχτ: «Ναι» (σ.σ.: Ο Γερμανός κομμουνιστής συνθέτης, από τη δεκαετία του 1920 συνεργάτης του Μπρεχτ, Χανς Αϊσλερ, επίσης διώχτηκε από την Επιτροπή).

-Στρίπλινγκ: «Κύριε Μπρεχτ, είστε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος ή υπήρξατε ποτέ μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος;» (σ.σ.: Εδώ ο Μπρεχτ για να μην απαντήσει ζήτησε να διαβάσει ένα υπόμνημά του, αλλά δεν του επιτράπηκε και η ερώτηση επαναλήφθηκε).

-Ο Μπρεχτ απάντησε: «Κύριε πρόεδρε, άκουσα τους συναδέλφους να λένε ότι τέτοιες ερωτήσεις δεν είναι νόμιμες. Είμαι, όμως, φιλοξενούμενος σ’ αυτή τη χώρα και δε θα ανοίξω νομική συζήτηση. Θα απαντήσω, λοιπόν, όσο μπορώ πιο ξεκάθαρα. Δεν είμαι μέλος κανενός κομμουνιστικού κόμματος και ούτε υπήρξα ποτέ».

Οι ανακριτές, όμως, που είχαν στα χέρια τους κείμενα του Μπρεχτ δεν πίστεψαν την απάντησή του και προχώρησαν σε αναλυτικές ερωτήσεις επί των έργων του, δίνοντας έτσι στον απολογούμενο Μπρεχτ τη δυνατότητα να «δουλέψει» κανονικά τους ανακριτές, κάνοντας ουσιαστικά μαρξιστική προπαγάνδα μέσα στην Επιτροπή:

– Στρίπλινγκ: «Τα γραφτά σας στηρίζονται στη σκέψη του Μαρξ και του Λένιν;».

– Μπρεχτ: «Σαν συγγραφέας που είμαι ιστορικών έργων χρειάστηκε να μελετήσω τις ιδέες του Μαρξ και του Λένιν. Δε νομίζω ότι στην εποχή μας μπορούμε να γράψουμε κάτι με αξιώσεις χωρίς να επιδοθούμε σε παρόμοιες μελέτες. Αλλωστε, και η ιστορία, έτσι όπως γράφεται σήμερα, είναι και αυτή βαθιά επηρεασμένη από τις ιδέες του Μαρξ και του Λένιν πάνω στην ιστορία».

Ο Στρίπλινγκ επιμένει, ρωτά και ξαναρωτά τον Μπρεχτ αν ήταν ή είναι μέλος κομμουνιστικού κόμματος και αν ο Αϊσλερ του πρότεινε να γίνει μέλος του ΚΚ. Ο Μπρεχτ απαντά αρνητικά. Ο ανακριτής ρωτά μήπως άλλοι του πρότειναν να γίνει. Και ο Μπρεχτ τον αποτρελαίνει: «Ορισμένοι ίσως να μου είπαν κάτι τέτοιο, μα εγώ κατάλαβα πως δεν ήταν δική μου δουλιά».

-Στρίπλινγκ: «Ποιοι είναι αυτοί που σας πρότειναν να γραφτείτε στο ΚΚ;».

– Μπρεχτ: «Ω! Αναγνώστες μου!»

– Στρίπλινγκ: «Τι;»

– Μπρεχτ: «Ανθρωποι που είχαν διαβάσει τα ποιήματά μου ή είχαν δει τα έργα μου».

Η πολύωρη ανάκριση του Μπρεχτ διακόπηκε από τις 12.15 έως τις 2 μ.μ., οπότε συνεχίστηκε χωρίς εκείνον πια. Είχε όμως γίνει φανερό πως το αμερικάνικο «κλίμα» δεν τον σήκωνε, κι έτσι ο Μπρεχτ άρον άρον γύρισε στην Ευρώπη, επιλέγοντας να ζήσει και να δημιουργήσει στη ΓΛΔ.

Βλέπε επίσης:

Μια σύντομη βιο-εργογραφική πορεία του Μπέρλοχτ Μπρεχτ