Ένα από τα πλέον έξοχα δείγματα της σύγχρονης λαϊκής τέχνης
Το καλοκαίρι του 1973, κι ενώ η αμερικανοκίνητη χούντα των συνταγματαρχών ήταν και έδειχνε ακόμα πανίσχυρη , η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος ανεβάζουν στο θέατρο “Αθήναιον” το έργο του Ιάκωβου Καμπανέλη “το μεγάλο μας τσίρκο”. Στο έργο αυτό, μέσα από σατιρικά και δραματικά νούμερα και τραγούδια γινόταν μια αναδρομή στην ιστορία της Ελλάδας από την Τουρκοκρατία, τον Όθωνα και τους υπόλοιπους κυβερνήτες της ανεξάρτητης Ελλάδας ως την Μικρασιατική καταστροφή, τον πόλεμο του ’40 και το –τότε– σήμερα… Η μουσική του έργου ήταν του Σταύρου Ξαρχάκου και τα τραγούδια της παράστασης απέδιδαν ο Νίκος Ξυλούρης και τα μέλη του θιάσου. Τα σκηνικά της παράστασης ήταν του Ευγένιου Σπαθάρη και στο θίασο πρωταγωνιστικούς ρόλους είχαν ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, ο Στέλιος Κωνσταντόπουλος, ο Νίκος Κούρος, ο Τίμος Περλέγκας και ο Χρήστος Καλαβρούζος.
Το “μεγάλο μας τσίρκο” είχε μεγάλη απήχηση στο αθηναϊκό κοινό, και λόγω της μεγάλης προσέλευσης των θεατών οι παραστάσεις στο “Αθήναιον” χαρακτηρίστηκαν εκ των υστέρων ως οι ” μαζικότερες – μέχρι το Πολυτεχνείο – πολιτικές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας”. Σύντομα οι λογοκριτές της χούντας κατάλαβαν ότι το έργο δεν ήταν μια απλή κωμωδία αλλά περνούσε στον κόσμο αντιδικτατορικά μηνύματα και-αποφασίζωμεν και διατάσσωμεν- σταμάτησαν τις παραστάσεις. Οι πρωταγωνιστές του έργου συνελήφθησαν και η Τζένη Καρέζη κλείστηκε στη φυλακή για τρεις μήνες.. Το έργο ανεβαίνει ξανά από τον ίδιο θίασο μετά την πτώση της χούντας σε Αθήνα και επαρχία και γνωρίζει και πάλι τεράστια επιτυχία.
Τα τραγούδια μαζί με κάποια από τα συνοδευτικά νούμερα της παράστασης κυκλοφόρησαν σε βινύλιο το 1974, ενώ το 2003 έγινε επανέκδοση του δίσκου σε CD.
* * *
* * *
* * *
* * *
Και με μια επένδυση εικόνων από το σήμερα που επιβεβαιώνει την επικαιρότητα του έργου…
*Αν κάποιος θέλει να κατεβάσει το “μεγάλο μας τσίρκο” στον υπολογιστή του, θα το βρει στο rapidshare εδώ
Μετά από δίμηνη σκληρή μάχη για τη ζωή, υπέκυψε χθες ο σημαντικότερος Ελληνας δραματουργός της μεταπολεμικής γενιάς, Ιάκωβος Καμπανέλλης, σε ηλικία 89 χρόνων. Πριν λίγες μέρες είχε φύγει από τη ζωή η γυναίκα του. Γεννήθηκε στη Νάξο (3/12/1922). Το 1935 η οικογένειά του εγκαθίσταται στην Αθήνα. Στην Κατοχή συμμετείχε στην Αντίσταση, συνελήφθη από τους Γερμανούς (1943) και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν (έως 5/5/1945). Η καθοριστική αυτή εμπειρία του καταγράφεται στο βιβλίο «Μαουτχάουζεν», ενώ επηρέασε όλο το έργο του. Το 1950 εμφανίζεται για πρώτη φορά ως δραματουργός και ενθουσιάζει κριτικούς και κοινό. Το θεατρικό «Η αυλή των θαυμάτων» μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και το 1961 παίχθηκε στο Λονδίνο.
Γυρίζοντας από το Μαουτχάουζεν, ο Καμπανέλλης συναρπάζεται με τις παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης. «Εκεί ανακάλυψα τον εαυτό μου και τον προορισμό μου», έλεγε. Αν και δεν ολοκλήρωσε γυμνασιακή μόρφωση, έδειξε ιδιαίτερη αφοσίωση στο γράψιμο. Τον Καμπανέλλη ανακάλυψε ο Αδαμάντιος Λεμός. Το πρώτο θεατρικό έργο του ήταν «Ο χορός πάνω στα στάχυα», που παρουσιάστηκε το καλοκαίρι του 1950 από το θίασο Λεμού στο θέατρο «Διονύσια» της Καλλιθέας.
Ακολούθησαν τα έργα του: «Εβδομη μέρα της δημιουργίας» (Εθνικό Θέατρο, 1955-56), «Αυτός και το παντελόνι του» και «Κρυφή ζωή» (μονόπρακτα) – Βασ. Διαμαντόπουλος, 1957, «Η Αυλή των Θαυμάτων» (Θέατρο Τέχνης, 1957-58), «Η ηλικία της νύχτας» (Θέατρο Τέχνης, 1958-59), «Ο Γορίλας και η Ορτανσία» (Θίασος Ε. Βεργή, 1959), «Παραμύθι χωρίς Ονομα» (Νέο Θέατρο Βασ. Διαμαντόπουλου – Μαρ. Αλκαίου 1959-60), «Γειτονιά των αγγέλων» (Θίασος Καρέζη, 1963-64), «Βίβα Ασπασία» (Καρέζη, 1966-67), «Οδυσσέα γύρισε σπίτι» (Θέατρο Τέχνης, 1966-67), «Αποικία των τιμωρημένων» (Πειραματικό Θέατρο Ριάλδη, 1970-71), «Ασπασία» (Καρέζη – Καζάκος, 1971-72), «Το μεγάλο μας τσίρκο» (Καρέζη – Καζάκος, 1972-73), «Το κουκί και το ρεβίθι» (Καρέζη – Καζάκος, 1974), «Ο εχθρός λαός» (Καρέζη – Καζάκος, 1975), «Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα» (Θέατρο Τέχνης, 1976-77), «Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού» (Θέατρο Τέχνης, 1978-79), «Ο μπαμπάς ο πόλεμος» (Θέατρο Τέχνης, 1981), «Ο αόρατος Θίασος» (Εθνικό Θέατρο, 1988), «Ο δρόμος περνά από μέσα» (Πειραματικό Ριάλδη, 1992).
Εγραψε, επίσης, τα σενάρια των κινηματογραφικών ταινιών: «Στέλλα», σε σκηνοθεσία Κακογιάννη, «Ο δράκος», σε σκηνοθεσία Κούνδουρου, «Αρπαγή της Περσεφόνης», σε σκηνοθεσία Γρ. Γρηγορίου, «Το κανόνι και τ’ αηδόνι», σε σκηνοθεσία Ιάκωβου και Γιώργου Καμπανέλλη, «Κορίτσια στον ήλιο», σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη. Εγραψε επίσης στίχους που μελοποίησαν οι Μ. Θεοδωράκης, Μ. Χατζιδάκις, Στ. Ξαρχάκος, Γ. Σπανός, κ.ά.
Στο επίκεντρο του έργου του βρίσκεται ο προβληματισμός για τα κοινωνικά δρώμενα και τον αντίκτυπο που έχουν στη ζωή των ανθρώπων και, κυρίως, η σχέση της ταραγμένης νεότερης ελληνικής ιστορίας με τη συγκρότηση της νεοελληνικής ψυχολογίας. Δικαίως αποκαλείται «πατριάρχης» της σύγχρονης ελληνικής δραματουργίας. Για την προσφορά του στο ελληνικό θέατρο, του έχουν απονεμηθεί οι τίτλοι: Επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου, επίτιμος διδάκτωρ της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, επίτιμος διδάκτωρ της Θεατρολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εξελέγη παμψηφεί τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και τιμήθηκε από τον πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας με το ανώτατο παράσημο. Εργα του έχουν παρουσιαστεί σε πολλές χώρες (Αγγλία, Αυστρία, Σουηδία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Σοβιετική Ενωση, Γερμανία).
Η νεκρώσιμη ακολουθία θα γίνει το Σάββατο 2 Απρίλη στις 11.30 π.μ. στην Αγία Ζώνη Κυψέλης και η ταφή στο Β’ νεκροταφείο.
Συλλυπητήρια από το ΚΚΕ
Σε ανακοίνωσή του, για το θάνατο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ σημειώνει:
«Το ΚΚΕ εκφράζει τη λύπη του για το θάνατο του θεατρικού συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλλη και τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένειά του. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης υπήρξε ένας σημαντικός δημιουργός. Στη συγγραφική του δημιουργία εμπνεύστηκε από τα προβλήματα και τα όνειρα του λαού, την εσωτερική μετανάστευση, την προσφυγιά, την αντίσταση στον κατακτητή, που τη φρίκη της πολιτικής του έζησε, με χιλιάδες άλλους κρατούμενους, στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν. Ιδιαίτερη υπήρξε η συνεισφορά του στην ανάπτυξη του ελληνικού θεατρικού λόγου. Επεξεργάστηκε σε βάθος τις παραδόσεις και τα προβλήματα της θεατρικής γραφής, οδηγώντας το ελληνικό θέατρο από τον Ξενόπουλο στην ωρίμανσή του. Το έργο του θα μείνει στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου».
Erodotos Weblog 