Χρονολογικό αφιέρωμα στο Δεκέμβρη του 1944: 24 Δεκέμβρη

Ο λαός της Μυτιλήνης κατευθύνεται στα «Μπλόκια». Στο βάθος τα βρετανικά πολεμικά πλοία.

Ο ΕΛΑΣ συνέχισε να ανακαταλαμβάνει θέσεις στη Δραπετσώνα, χάρη στο αμείωτο θάρρος και την αυτοθυσία των μαχητών του. Είναι ενδεικτικό πως, το ΙΙΙ/52 Τάγμα του ΕΛΑΣ είχε απωλέσει μέσα σε 3 μέρες σφοδρών συγκρούσεων το 40% της δύναμής του (νεκροί και τραυματίες). Η προώθηση των εγχώριων αστικών και βρετανικών στρατευμάτων συνεχίστηκε στη Νέα Σμύρνη (όπου ολοκληρώθηκε η σύμπτυξη του ΕΛΑΣ), ενώ αυξήθηκε η πίεση σε Πλάκα-Κεραμεικό-Ψυρρή. Ο ΕΛΑΣ ανατίναξε το «Χατζηκώστα» και το «Διεθνές» στην οδό Ευριπίδου, που είχαν οχυρωθεί από τους Βρετανούς.

Την ίδια μέρα, βρετανική νηοπομπή προσέγγισε το λιμάνι της Μυτιλήνης. Η άμεση κινητοποίηση των λαϊκών οργανώσεων όμως απέτρεψε την απόβασή τους. Χιλιάδες Μυτιληνιοί σχηματίζοντας ένα ανθρώπινο τοίχος βροντοφώναξαν «Go back» («γυρίστε πίσω»). Επί 3 μέρες ο οπλισμένος λαός της Μυτιλήνης, μαζί με τον ΕΛΑΣ, αναχαίτισε κάθε απόπειρα απόβασης των Βρετανών, που τελικά αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν (28 Δεκέμβρη).

Ο Γ. Παπανδρέου διόρισε αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού τον αντιστράτηγο Γ. Δρομάζο.

Πηγή: «Δεκέμβρης του ’44: Κρίσιμη ταξική σύγκρουση», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2014 – Αναστάσης Γκίκας, «Το χρονικό του Δεκέμβρη 1944″

Χρονολογικό αφιέρωμα στο Δεκέμβρη του 1944: 11 Δεκέμβρη

Από τις μάχες στους δρόμους της Αθήνας

Με νυχτερινή επίθεση τμήματα του 4^ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ προωθήθηκαν μέχρι την Ομόνοια, η οποία είχε περιφραχθεί με συρματόπλεγμα και διέθετε καλά οργανωμένη άμυνα. Ο ΕΛΑΣ ανακατέλαβε ακόμη την περιοχή γύρω από τις στήλες του Ολυμπίου Διός, καθώς και το Πολυτεχνείο, ενώ κυριεύτηκαν το Δ’ Αστυνομικό Τμήμα και η Τροχαία. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η άλωση της Σχολής Ευελπίδων, όπου οι μάχες σώμα με σώμα, όροφο τον όροφο, υπήρξαν σφοδρότατες και διήρκεσαν πολύ ώρα. Οι βρετανικές επιθέσεις σε Βατραχονήσι-Παγκράτι και στο Νοσοκομείο «Σωτηρία» αποκρούστηκαν με επιτυχία, παρά την χρήση αρμάτων μάχης. Οι Βρετανοί κατάφεραν μόνο να ανακαταλάβουν την πτέρυγα του Νοσοκομείου Συγγρού που κατείχε ο ΕΛΑΣ και αυτό μόνο έπειτα από έναν ανελέητο βομβαρδισμό που μετέτρεψε το κτίριο σε ερείπια. Κινδυνεύοντας να θαφτεί κυριολεκτικά στα συντρίμμια, ο ΕΛΑΣ αναγκάστηκε να εκκενώσει το Νοσοκομείο. Την υποχώρηση των συναγωνιστών τους κάλυψαν παλικαρίσια μόλις 2 ΕΛΑΣίτες, που με λιγοστές χειροβομβίδες κράτησαν πίσω τα τανκς. Η «σφήνα» πάντως που είχε δημιουργήσει ο ΕΛΑΣ στο Συγγρού διατηρήθηκε έως και τα τέλη Δεκέμβρη, ανακουφίζοντας σημαντικά τους υπερασπιστές της Καισαριανής. Η κατάσταση στο μέτωπο του Μακρυγιάννη παρέμεινε αμετάβλητη.

Ο κανονιοβολισμός του Πειραιά από το βρετανικό στόλο συνεχίστηκε. Μόνο στο κέντρο υπήρξαν 150 τραυματίες. Βομβαρδίστηκε επίσης το Ζάννειο Νοσοκομείο.

Την ίδια στιγμή, προκλητικά, η κυβερνητική εφημερίδα Η ΕΛΛΑΣ διατυμπάνιζε πως «οι κομμουνισταί καταδικάζουν τον λαό σε πείνα», πως «τρόφιμα βρίσκονται σε πλοία στην Σαλαμίνα», αλλά «οι απεργοί αρνούνται να τα ξεφορτώσουν.»

Ο Σκόμπι άρχισε να εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο αποχώρησης των βρετανικών δυνάμεων από την Αθήνα και σύμπτυξής τους στο Φάληρο και το αεροδρόμιο του Χασανίου, ωσότου τουλάχιστον συγκεντρωθούν οι ενισχύσεις που απαιτούνταν για την επικράτηση τους επί του ΕΛΑΣ. Ο Σκόμπι παρουσίασε τα παραπάνω στο πολεμικό συμβούλιο που συνήλθε στις 11 Δεκέμβρη με τη συμμετοχή και του Διοικητή της Ορεινής Ταξιαρχίας Συνταγματάρχη Θ. Τσακαλώτου, ο οποίος αντέδρασε έντονα και ειδοποίησε σχετικά τον Γ. Παπανδρέου. Έντονα όμως αντέδρασε και το Λονδίνο, που διέταξε τον Σκόμπι να κρατήσει πάση θυσία τις θέσεις του μέχρι να καταφθάσουν οι ενισχύσεις που ήταν ήδη καθοδόν.

Η περιοχή της πρωτεύουσας έμεινε χωρίς ύδρευση.

Πηγή: «Δεκέμβρης του ’44: Κρίσιμη ταξική σύγκρουση», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2014 – Αναστάσης Γκίκας, «Το χρονικό του Δεκέμβρη 1944″