Βίντεο: Από τη συγκέντρωση του ΚΚΕ και την ομιλία της Α. Παπαρήγα στην Ομόνοια, 16 Ιουνίου 2011

ΑΛΕΚΑ ΠΑΠΑΡΗΓΑ
Η λαϊκή συμμαχία να γίνει πρωταγωνιστής των εξελίξεων

Αποσπάσματα από την ομιλία της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στη χτεσινή συγκέντρωση

Από το βήμα της χτεσινής συγκέντρωσης, η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ σημείωσε, μεταξύ άλλων:

«Συμπαράταξη, κοινή δράση με το ΚΚΕ στους αγώνες και στις εκλογές, ανεξάρτητα αν παραμένουν ορισμένες διαφορές στο ζήτημα του σοσιαλισμού. Είναι ώρα ευθύνης του λαού, ιδεολογικής και πολιτικής αφύπνισης. Οχι άλλος χαμένος χρόνος, ούτε ώρα.

Πριν από δυο ώρες, ο πρωθυπουργός μίλησε στην ΚΟ του ΠΑΣΟΚ. Ας μου επιτραπεί να μην κάνω καμία πολιτική εκτίμηση για την ομιλία του. Οι εκτιμήσεις μας είναι γνωστές για το ΠΑΣΟΚ. Ομως, ακούγοντας αυτήν την ομιλία, σκέφτηκα ότι συμβαίνουν δύο πράγματα: ‘Η πήρε κατά λάθος μια ομιλία του περασμένου μήνα, ή έγραψε μια ομιλία που μπορούσε να βγει και πριν από ένα χρόνο. Αυτό είναι το ΠΑΣΟΚ.

Απευθυνόμαστε στα δοκιμαζόμενα εργατικά λαϊκά στρώματα που ακολούθησαν το ΠΑΣΟΚ. Μη δίνετε δεκάρα τσακιστή στις εσωτερικές φιλονικίες στο κόμμα σας. Οπως και αν ανακατευθεί η τράπουλα, στο κόμμα, στην κοινοβουλευτική ομάδα, ενδεχομένως και στην κυβέρνηση, αυτό το κόμμα δεν αλλάζει. Εσείς πρέπει να αλλάξετε επιλογή. Το ίδιο ισχύει βεβαίως και για τη ΝΔ και τα γεννήματά της. Μη στοιχίζεστε στη μια ή την άλλη ομάδα.

Ζητάμε εκλογές για να καταφέρει ο λαός ένα πρώτο βαθύ πλήγμα στο αστικό πολιτικό σύστημα. Οσο πιο αδύναμη κυβέρνηση προκύψει, τόσο πιο εύκολο θα είναι για το λαό να αποτρέψει τα χειρότερα. Οποια κυβέρνηση και αν προκύψει θα κάνει τα ίδια και χειρότερα, εντός του συστήματος οι επιλογές είναι συγκεκριμένες. Γι’ αυτό έχει σημασία η συμπαράταξη με το ΚΚΕ. Από την άλλη μέρα των εκλογών, ο λαός στο πόδι, για να κάνει πιο βαθιά την επιτυχία του. Γι’ αυτό έχει σημασία η συμπαράταξη με το ΚΚΕ.

Να μη χαθεί ώρα, γιατί τώρα ψήνονται νέα σενάρια ακόμα πιο επικίνδυνα. Ανάμεσα σ’ αυτά είναι η υποθήκευση της δημόσιας περιουσίας, ώστε από την εκποίησή της να κερδίσουν οι πάσης φύσεως πιστωτές, οι γερμανικές τράπεζες, οι γαλλικές και οι ελβετικές, αλλά και οι ελληνικές. Να μη χαθεί άλλος χρόνος, καθώς οι εξελίξεις στη γειτονική Τουρκία, αξιοποιημένες από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, θα φέρουν νέες συμφωνίες σε βάρος των λαών της Ελλάδας και της Τουρκίας, σε βάρος των συνόρων και των κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο.

Αντί να περιμένουμε πότε θα πέσει η μια ή άλλη δόση, που έτσι και αλλιώς ο λαός θα την πληρώσει, αντί να ζαλιζόμαστε ανάμεσα στις διάφορες προτάσεις τι να πουληθεί και τι να μην πουληθεί, αντί να ταλανιζόμαστε με τη δήθεν ανανεωτική αριστερή πρόταση να διαχωρίσουμε το χρέος σε νόμιμο και μη, ενοχοποιώντας το λαό, ας κάνουμε όλοι εμείς ένα αποφασιστικό βήμα: Να αναδείξουμε τι χρωστάνε στο λαό οι επιχειρηματικοί όμιλοι, τα μονοπώλια, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ, και βεβαίως τα αστικά κόμματα της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Με τη δύναμη του δίκιου του εργάτη, του αυτοαπασχολούμενου, του αγρότη μπορούμε να δώσουμε πιο αποφασιστικούς αγώνες, για τις ανάγκες του λαού και όχι των μονοπωλίων. Να μην πληρώσει δεκάρα ο λαός.
Ο λαός να πάρει πίσω ό,τι του ανήκει

Ο λαός με τα δικά του χέρια να πάρει πίσω ό,τι του χρωστάνε και του ανήκει.

Χρωστάνε από την κλεμμένη υπεραξία στην παραγωγική διαδικασία, στη βιομηχανία και την αγροτική παραγωγή. Χτυπάνε αλύπητα την εργατική δύναμη.

Χρωστάνε στους εργαζόμενους στον τομέα του εμπορίου, των υπηρεσιών, δημόσιων και ιδιωτικών, χρωστάνε στη μεγάλη πλειοψηφία των μισθωτών σε μισθούς, μεροκάματα και συντάξεις.

Χρωστάνε τον τεράστιο πλούτο που έχουν συσσωρεύσει στα θησαυροφυλάκια της Ελβετίας και αλλού.

Χρωστάνε από τη ληστεία των ασφαλιστικών ταμείων, από τις ελλείψεις στον τομέα προστασίας των ανέργων.

Χρωστάνε όλα όσα έχει πληρώσει η ελληνική λαϊκή οικογένεια για την Παιδεία, Υγεία, πρόληψη, υγιεινή και ασφάλεια, στα βαρέα και ανθυγιεινά.

Χρωστάνε τους άδικους άμεσους και έμμεσους φόρους.

Χρωστάνε τα τεράστια ποσά για πολεμικούς στρατιωτικούς εξοπλισμούς χάριν του ΝΑΤΟ και των τοπικών πολέμων.

Το χρέος πολλαπλασιάζεται και γιγαντώνεται, γίνεται ανυπολόγιστο, παίρνοντας υπόψη κάτι που κανένα κόμμα δεν αποτιμά – πλην ΚΚΕ: Το μεγαλύτερο μέρος του χρέους που οφείλουν στο λαό είναι ότι χτύπησαν αλύπητα τον παραγωγικό πλούτο και τις παραγωγικές δυνατότητες της Ελλάδας, που είναι πολύ περισσότερες σε σύγκριση με αυτά που γνωρίζει ο λαός. Δυνατότητες που μπορεί να εξασφαλίσουν στο λαό δουλειά, κοινωνική και πολιτική προστασία, δημοκρατικά δικαιώματα κ.λπ. Ο λαός πρέπει να πάρει στα χέρια του την ιδιοκτησία και αξιοποίησή τους, τώρα να το θέσει ως στόχο, τώρα που θα υποθηκευθεί ένα σημαντικό μέρος τους, όπως υποθηκεύουμε τα σπίτια μας και τα χωράφια μας στις τράπεζες.

Υπάρχουν παραγωγικές, αναπτυξιακές δυνατότητες σε ορυκτό πλούτο με πολλές εφαρμογές, σε όλους σχεδόν τους κλάδους της βιομηχανίας, σε όλους τους κλάδους της αγροτικής παραγωγής, στη ναυτιλία, στην αλιεία. Αναπτυξιακές δυνατότητες για τον κοινωνικό λαϊκό τουρισμό στο εσωτερικό και το εξωτερικό, στην επιστήμη και την έρευνα υπέρ των λαϊκών αναγκών, αναπτυξιακές δυνατότητες που δεσμεύει το κεφάλαιο σήμερα και τις αξιοποιεί για δικό του αποκλειστικό όφελος, με συνεχή ένταση της ταξικής εκμετάλλευσης. Αναπτυξιακές δυνατότητες που δεσμεύει και υποθηκεύει η ΕΕ, οι ανισόμετρες συμφωνίες με άλλα καπιταλιστικά κράτη και στρατιωτικές συμμαχίες.

Από αυτό το χρέος, δεν πρόκειται να καταβληθεί δεκάρα στο λαό, ούτε από μια κεντροδεξιά ή κεντροαριστερή κυβέρνηση, ούτε από το ψευδεπίγραφο συνασπισμό των προοδευτικών δυνάμεων, με κεντρικό πυρήνα την «ενότητα της αριστεράς». Αλλωστε, κανένα πολιτικό κόμμα δεν μιλά γι’ αυτό το χρέος, πλην του ΚΚΕ.
Τα μάτια ορθάνοιχτα και ξύπνια

Πρωταγωνιστής των εξελίξεων πρέπει να γίνει όχι γενικά και αφηρημένα ο λαός, αλλά το ενιαίο μέτωπο συμμαχίας εργατών, αυτοαπασχολούμενων, αγροτών, φοιτητών και σπουδαστών, των γυναικών της λαϊκής οικογένειας που διεκδικούν διέξοδο, που διεκδικούν ριζική αλλαγή στο πολιτικό και στο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.

Προσέξτε, αγρυπνείτε. Το ήδη αντιδραστικό, αστικό πολιτικό σύστημα, μπορεί να αλλάξει προσωπείο, να αλλάξει το όνομα των αστικών θεσμών, για έναν και μοναδικό σκοπό: Να διαφυλαχθεί η ιδιοκτησία των μονοπωλίων.

Ενιαίο μέτωπο που δεν πέφτει στην παγίδα, που όλα τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης στήνουν, περί αναδιαπραγμάτευσης του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου, περί αναδιαπραγμάτευσης του χρέους, αλλά ενιαίο μέτωπο που δεν αναγνωρίζει κανένα χρέος. Ενα μόνο χρέος διεκδικεί να ξεπληρωθεί, το χρέος των μονοπωλίων, το χρέος της ΕΕ σε βάρος του λαού, που 20 χρόνια τώρα τον ξεζουμίζουν με νέα όπλα, με νέες συμφωνίες, αρχής γενομένης από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και την προσχώρηση στη νέα δομή του ΝΑΤΟ.

Ενιαίο μέτωπο κατά των μονοπωλιακών ομίλων, κατά της κυριαρχίας και εξουσίας των μονοπωλίων, με σαφή, κάθετη αντίθεση στην ΕΕ, που δεν παζαρεύει τις δόσεις των δανείων και του χρέους, διαγράφει χρέη και δάνεια, διεκδικεί να γίνει αφεντικό του πλούτου της χώρας. Δεν υποθηκεύει κυριαρχικά δικαιώματα, σύνορα στο Αιγαίο.

Υπάρχει δύναμη με πρόταση, εμπειρία και σταθερή μαχητικότητα χωρίς τα επικίνδυνα, καιροσκοπικά ζιγκ – ζαγκ: Είναι το ΚΚΕ, είναι το κοινωνικό λαϊκό μέτωπο των κοινωνικών ριζοσπαστικών οργανώσεων που συσπειρώνονται στη συμμαχία ΠΑΜΕ, ΠΑΣΕΒΕ, ΠΑΣΥ, ΟΓΕ και ΜΑΣ. Είναι μορφές συσπείρωσης, λαϊκές επιτροπές, συντονιστικά όργανα στη βάση, στους κλάδους και στη γειτονιά.

Τα μάτια ορθάνοιχτα και ξύπνια. Αντιλαϊκά σενάρια μεταμφίεσης του σάπιου εκμεταλλευτικού πολιτικού συστήματος υπάρχουν πολλά, ετοιμάζονται στο παρασκήνιο, δοκιμάζονται ακόμα και στους δρόμους και στις πλατείες, πριν από τις εκλογές και το βράδυ των εκλογών, που έτσι και αλλιώς θα γίνουν γρηγορότερα.

Στις πλατείες δε βρίσκονται μόνο αδικημένοι. Εμφανίζονται ως οργισμένοι στις πλατείες και τα λόμπι ισχυρών οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων, που προπαγανδίζουν δήθεν έξυπνες λύσεις. Επίσης, εκπρόσωποι Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων συγκεκριμένου ρόλου, πρώην και ενδεχόμενα νυν συνεργάτες της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ, ζυμώνουν λύσεις εκσυγχρονιστικές και δήθεν ανανεωτικές, με ένα σκοπό: Να ανανεώσουν τη μόστρα και τίποτε να μην αλλάξει. Να αντιπαραθέσουν το αυθόρμητο στο οργανωμένο κίνημα. Ενα πράγμα πρέπει να αποτρέψουμε, να αναζωογονούνται μάταιες ελπίδες που θα φέρουν νέο κύμα επικίνδυνης απογοήτευσης και αποστράτευσης.

Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να αντικαθίστανται παλιές αυταπάτες με νέες.

Παγίδες στήνονται στο λαό πολλές με το μαστίγιο, ακόμα και με λίγο καρότο. Εμπιστευθείτε το ΚΚΕ, εμπιστευθείτε τη δύναμη της ταξικής πάλης και της κοινωνικής συμμαχίας. Αυτά τα όπλα είναι τα μόνα σύγχρονα και αποτελεσματικά σήμερα. Ακούστε προσεκτικά, προβληματιστείτε, η κινητήρια δύναμη των εξελίξεων κρίνεται από την εξέλιξη της ταξικής πάλης με έδρα τον τόπο δουλειάς, ταξική πάλη που επιδρά στη γειτονιά και στο χωράφι, στους δρόμους και στους παράδρομους που βρίσκονται συγκεντρωμένα μικρά καταστήματα των αυτοαπασχολούμενων, στα σχολεία όλων των κατηγοριών, στα ΤΕΙ και στα πανεπιστήμια.

Ακούστε προσεκτικά, προβληματιστείτε, η συμμαχία είναι όρος για να ανατραπεί ο αντιδραστικός συσχετισμός. Οχι μια οποιαδήποτε συμμαχία με το θολό τίτλο «προοδευτικές, αριστερές δυνάμεις», «εκσυγχρονιστές και ανανεωτές», αλλά μια συμμαχία των αντιμονοπωλιακών, αντιιμπεριαλιστικών, αντικαπιταλιστικών δυνάμεων, συμμαχία που ενώνεται για την πάλη κατά της εξουσίας των μονοπωλίων, για τη λαϊκή εξουσία. Θυμηθείτε τι λέγαμε το 1992 με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Ημασταν το μοναδικό «Οχι», όλοι οι άλλοι εναντίον μας. Δεν κρατούσαν ούτε μισή επιφύλαξη για τις συνέπειες από την ενσωμάτωση.

Θυμηθείτε τι λέγαμε για τη νέα δομή του ΝΑΤΟ και την κατάργηση συνόρων, θυμηθείτε τι λέγαμε για την επερχόμενη κρίση, όταν όλα τα άλλα κόμματα χαίρονταν για την είσοδό μας στην ΟΝΕ. Ημασταν τότε μόνοι μας. Θυμηθείτε τα συνθήματά μας «ούτε μια μετοχή σε ιδιώτες». Ημασταν η μοναδική φωνή στη Βουλή και στο λαό και όλοι εναντίον μας. Θυμηθείτε ότι ήμασταν το μοναδικό κόμμα που ανοιχτά και απερίφραστα υπογραμμίσαμε ότι η κρίση στα Ιμια αποτέλεσε σημείο αρνητικής στροφής, καθώς η τότε κυβέρνηση Σημίτη έκανε ένα βήμα πίσω στις απαιτήσεις και διεκδικήσεις της τουρκικής ηγεσίας. Θυμηθείτε ότι πριν από τις εκλογές λέγαμε ότι έρχεται θύελλα, ότι υψώσαμε το πανό στην Ακρόπολη, με το σύνθημα «Λαοί της Ευρώπης ξεσηκωθείτε», ότι ζητήσαμε από το λαό να απαντήσει με πόλεμο στον πόλεμο.
Ταξική οργάνωση παντού

Δεν αρκεί η διαπίστωση ότι το πολιτικό σύστημα δεν έχει πια κύρος στα μάτια και τη συνείδηση του λαού. Γιατί το πολιτικό σκηνικό μπορεί να αλλάξει και η πολιτική να μείνει η ίδια και πολύ χειρότερη για το λαό.

Από πού να αρχίσουμε σήμερα:

* Οργάνωση όλων στα σωματεία, στον κλάδο, από την ανατροπή άμεσα μέσα από δημοκρατικές προβλεπόμενες διαδικασίες του σημερινού συσχετισμού δύναμης στο συνδικαλιστικό και μαζικό κίνημα, από την ενίσχυση της συμμαχίας των ΠΑΜΕ, ΠΑΣΕΒΕ, ΠΑΣΥ, ΟΓΕ, ΜΑΣ, δημιουργώντας ρίζες και πόδια παντού, στον κλάδο, στη γειτονιά, με λαϊκές επιτροπές οργάνωσης και πάλης σε κλαδικό, τοπικό και εννοείται πανελλαδικό επίπεδο. Τέρμα στα άμαζα σωματεία, στα σωματεία τυπικής συμμετοχής, τέρμα στα σωματεία και τους μαζικούς φορείς που δουλεύουν μόνο οι διοικήσεις τους.
* Υιοθέτηση και εμπλουτισμό του κοινού πλαισίου πάλης.
* Οργάνωση της αντεπίθεσης, με ορίζοντα και τελική έκβαση την εργατική λαϊκή εξουσία που θα διαγράψει το χρέος και θα δώσει στο λαό τη σφετερισμένη από τα μονοπώλια περιουσία που ο ίδιος έφτιαξε με τη δουλειά του.
* Διεκδίκηση εκλογών για την ανατροπή του συσχετισμού δύναμης, ώστε να γίνει το πρώτο θεαματικό ρήγμα, με συνέχιση της πάλης ενάντια σε όποιο κυβερνητικό αδύναμο σχήμα προκύψει.

Κυψέλες αγωνιστικού ήθους και πνευματικής-πολιτιστικής δημιουργίας στους πολιτικούς εξόριστους της Ικαρίας (1947-1949)

Ο «ΑΛΥΓΙΣΤΟΣ» ΟΡΓΑΝΟ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΞΟΡΙΣΤΩΝ ΜΑΝΤΡΙΩΝ ΡΑΧΩΝ ΙΚΑΡΙΑΣ

Πώς οι πολιτικοί εξόριστοι της Ικαρίας μετέτρεψαν την πίστη στον αγώνα τους, πίστη που ο φασισμός επιδίωξε λυσσαλέα να «λυγίσει», σε πηγή πολιτισμού και παιδείας; Πώς η λαχτάρα για έναν καλύτερο κόσμο έγινε θέατρο και λογοτεχνία, πώς το πείσμα για ελευθερία και δημοκρατία πυροδότησε μια πρωτόγνωρη, για τις συνθήκες μέσα στις οποίες εξελίχθηκε και τη σημασία που αποκτούσε τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, εκπαιδευτική δραστηριότητα; Πώς οι πολιτικοί κρατούμενοι αντάμωσαν με τους ντόπιους και έστησαν ένα ακόμα μετερίζι πολιτικού και πολιτιστικού φρονηματισμού; Πώς, τελικά, αυτοί οι άνθρωποι κατόρθωσαν να θριαμβεύσουν ως πρωτοπόροι υπερασπιστές της κοινωνικής προκοπής και αναγέννησης, στα ίδια τα χώματα που προορίζονταν ουσιαστικά για να… «θάψουν» τα ιδανικά και τους αγώνες τους;

Ολα τα παραπάνω αποτέλεσαν το επίκεντρο του συνεδρίου με τίτλο «Το πολιτιστικό ταξίδι των εξορίστων στο Αιγαίο», με επίκεντρο το χρονικό διάστημα 1947-1949, το οποίο πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο στον Εύδηλο της Ικαρίας, μετά από πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Ευδήλου (ΠΟΔΕ).

Η Ικαρία «ανοίγει την αγκαλιά της» στους εξόριστους

Οπως ανέπτυξε στην εισήγησή του ο φιλόλογος Γ. Πλακίδας, η εξορία ήταν μία μόνο από τις μεθόδους πολιτικών διώξεων που επιστράτευσε η αστική τάξη, προκειμένου να αντιμετωπίσει τη ριζοσπαστικοποίηση της εργατικής τάξης, που ασφαλώς επιτάχυνε η Οχτωβριανή Επανάσταση. Ετσι, δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές βρέθηκαν στην εξορία (πολλοί, πριν καν δικαστούν), φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν, εκτοπίστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης (αναφέρθηκε μάλιστα ότι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης γυναικών οι κρατούμενες διακρίνονταν σε «Ρωσίδες» – οι οποίες δήλωναν από μόνες τους τις πεποιθήσεις τους – και «Βουλγάρες» – οι οποίες είχαν συλληφθεί με την κατηγορία της συνεργασίας με τους αντάρτες), εκτελέστηκαν.

Η «ΣΠΙΘΑ» ΟΡΓΑΝΟ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΞΟΡΙΣΤΩΝ ΑΗ ΔΗΜΗΤΡΗ

Την περίοδο 1947-1948 υπολογίζεται ότι στην Ικαρία βρίσκονταν 15.000 πολιτικοί εξόριστοι, όταν ο ντόπιος πληθυσμός ήταν γύρω στις 11.000. Οι πολιτικοί κρατούμενοι έφταναν στο νησί χωρίς να γνωρίζουν τον προορισμό τους, χωρίς να υπάρχει γι’ αυτούς εξασφαλισμένη στέγη ή κάποια ελάχιστα εφόδια. «… Ανοιξαν οι καταπέλτες των αρματαγωγών κι ακούμπησαν στα βότσαλα της παραλίας του Ευδήλου… Ταξιδεύαμε τρία μερόνυχτα. Ετσι επίτηδες για να μας σπάσουν τα νεύρα. Τρία μερόνυχτα όρθιοι στα αμπάρια σαν τα πρόβατα. Είχαν προηγηθεί άλλα τρία μερόνυχτα στην Ψυττάλεια, χωρίς νερό μέσα στη λάβρα του καλοκαιριού. Κανένας δεν ήξερε πού μας πάνε…», διηγήθηκε ο δημοσιογράφος Δημ. Σέρβος, ο οποίος βρέθηκε 16 μήνες εξόριστος στο χωριό Ακαμάτρα. Εκείνοι που μερίμνησαν για τη διαμονή των εξορίστων δεν ήταν άλλοι από τους ντόπιους και τις Ομάδες Συμβίωσης Πολιτικών Εξορίστων (ΟΣΠΕ), που είχαν συγκροτήσει όσοι βρίσκονταν ήδη στο νησί.

ΟΣΠΕ: Κυψέλες ζωής και δημιουργίας

«Κάθε Ομάδα Συμβίωσης, που τη συγκροτούσαν οι πολιτικοί εξόριστοι του κάθε χωριού, είχε το γραφείο της που καθοδηγούσε και ευθυνόταν για όλες τις δραστηριότητες, δίνοντας βάρος στον τομέα των σχέσεών μας με τους ντόπιους. Πρώτιστο μέλημα ο σεβασμός απέναντί τους, στα υπάρχοντά τους, στα λίγα κτήματά τους…».

«Η αμέριστη βοήθεια από τους φτωχοφαμελίτες της Ικαρίας απέναντι στις χιλιάδες των εξορίστων εκδηλώθηκε απ’ την πρώτη στιγμή και με πολλούς τρόπους…». Οι εξόριστοι έμεναν στους «θαλάμους», τα δωμάτια δηλαδή που τους παραχωρούσαν οι ντόπιοι. Υπήρχαν ακόμα και Ικαριώτες – μετανάστες στο εξωτερικό, οι οποίοι έστελναν χρήματα και για τους εξόριστους. Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να διευκρινιστεί ότι η στοργή που συνάντησαν οι ντόπιοι σχετίζεται ασφαλώς και με το γεγονός ότι ένα μεγάλο κομμάτι του τοπικού πληθυσμού είχε ήδη μυηθεί στη σοσιαλιστική ιδεολογία. Δεν ήταν λίγοι οι Ικαριώτες που δούλεψαν σε ελληνικές πόλεις (αλλά και άλλες του εξωτερικού) με σημαντική ανάπτυξη του εργατικού κινήματος, οι οποίοι και μεταλαμπάδευσαν τις νέες ιδέες στο νησί (αξίζει να αναφερθεί δε πως η Ικαρία συγκαταλέγεται στις τελευταίες περιοχές από τις οποίες ο ΔΣΕ αποχώρησε).

Εξόριστοι, αγωνιστές το 1947 στο χωριό Θέρμα Ικαρίας, πλένουν στο ποτάμι τα ρούχα τους (φωτογραφία του Γ. Καπετάνου)

Από τη μεριά τους οι κάτοικοι του νησιού έγιναν δέκτες, αλλά και συνεργάτες σε μια έντονη ανάπτυξη, σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας, όπως τόνισε ο Δημ. Σέρβος. Σε πολλά χωριά «ανέβηκαν» θεατρικές παραστάσεις, οργανώθηκαν διαλέξεις με πολιτιστικά και ιστορικά θέματα. Στον Εύδηλο λειτούργησε για πρώτη φορά, με ευθύνη των εξορίστων, νοσοκομείο, που είχε ακόμα και νευρολογική κλινική. Κάθε εξόριστος δήλωνε την ιδιότητά του, ώστε να αξιοποιείται σε ανάλογο τομέα.

Από τον προσανατολισμό των εξορίστων δεν απουσίαζε ούτε η έκδοση εντύπων, στην πλειοψηφία τους χειρόγραφων. Παραθέτουμε απόσπασμα από κεντρικό άρθρο στην εφημερίδα της ΟΣΠΕ Αη Δημήτρη, με αφορμή την απαγόρευση από τη χωροφυλακή του αθλητισμού: «…Σ’ αυτά τα μέτρα, αν προστεθούν οι εντελώς αναίτιοι, αδικαιολόγητοι, συστηματικοί και συχνοί ξυλοδαρμοί εξορίστων, η σκόπιμα κακή εξυπηρέτηση της ταχυδρομικής υπηρεσίας, ο πόλεμος των νεύρων γίνεται ένας σκελετός καλομελετημένου σχεδίου, που θα μας κάνει τη ζωή δυσκολότερη για να παρασυρθούμε στον ηθικό και φυσικό ξεπεσμό… Τα χτυπήματά τους ας γίνουν σφυριές στ’ ατσάλι των δεσμών που μας ενώνουν. Στο τέλος, όταν θα ‘ρθει η μέρα του απολογισμού της ηθικής αυτής μάχης που δίνουμε, δικά τους θα ‘ναι». Ο στόχος της Χωροφυλακής, που είχε την ευθύνη για τον έλεγχο και την… αναμόρφωση των εξορίστων, ένας: Η «δήλωση».

Εξόριστοι και ντόπιοι μια «γροθιά» απέναντι στα καθημερινά προβλήματα

Πολιτικοί εξόριστοι της περιοχής Αγ. Κηρύκου Ικαρίας (φωτογραφία του Γ. Καπετάνου στις 5-11-47)

Στον Ξυλοσύρτη βρίσκεται ο μοναδικός νερόμυλος της Ικαρίας με δύο καμάρες. Τον έχτισαν εξόριστοι. Στο Χρυσόστομο οι εξόριστοι έφτιαξαν το μόλο, στο δρόμο δίπλα στο γιαλό. Στο Μαυράντο επισκεύασαν τις πλύστρες. Στην Αράτουσα, ειδικοί μαστόροι κατάφεραν να φέρουν νερό στην κεντρική πλατεία. Στις Ράχες επισκεύασαν το δρόμο προς τον Αρμενιστή. Εξόριστος γεωπόνος, από τον Πόντο, ήταν εκείνος που έμαθε τους ντόπιους να καλλιεργούν πατάτες με νέα μέθοδο. Ηταν πολλοί οι εξόριστοι καθηγητές, οι δάσκαλοι που βοήθησαν τα παιδιά στο σχολείο. Που δίδαξαν μαθητές σε απομακρυσμένες περιοχές που δεν είχαν πρόσβαση σε σχολεία. Που στήριξαν πολλούς μαθητές στην προετοιμασία τους για το πανεπιστήμιο. Η ομιλία του δικηγόρου Γ. Λομβαρδά, κατοίκου του νησιού, που εκείνη την εποχή είχε μόλις τελειώσει το γυμνάσιο, ήταν γεμάτη από «ίχνη» των πολιτικών κρατουμένων στον τόπο που τους δέχτηκε με τόση ζεστασιά. Νωρίτερα, είχε παραθέσει την εξής προσωπική του εμπειρία: Οταν στα 1947 ο πατέρας του ήταν εξόριστος, δεν υπήρχαν χέρια στην οικογένεια για να μαζέψουν τις ελιές. «Ούτε τα Χριστούγεννα δε θα τελειώσουμε», είπε ένα βράδυ στη γιαγιά του. «Την άλλη μέρα, είχαμε τέσσερις τενεκέδες λάδι…», αφού η γιαγιά είχε θέσει το ζήτημα στο χωριό κι αφού ντόπιοι και εξόριστοι είχαν σπεύσει να βοηθήσουν…

Ανάλογα ήταν τα βιώματα που μετέφερε αργότερα στην αίθουσα του συνεδρίου και ο Λ. Ατσιδαύτης, πρόεδρος σήμερα του παραρτήματος ΠΕΑΕΑ Ικαρίας.

Ακόμα ένα γλαφυρό περιστατικό, χαρακτηριστικό της ευγνωμοσύνης που ένιωθαν οι ντόπιοι για την προσφορά των εξορίστων, είναι και το παρακάτω: Οταν, στο Καρκινάγρι, ένα συνεργείο από εξόριστους έχτισε το αποχωρητήριο δίπλα ακριβώς στο σπίτι μιας ηλικιωμένης, εκείνη στράφηκε στον επικεφαλής: «Να σας έχει καλά η Παναγιά που σας έστειλε εδώ». Κι όταν ο εξόριστος αποκρίθηκε «δε μας έστειλε εδώ η Παναγιά, οι φασίστες μας έφεραν εδώ…», εκείνη απάντησε με όλο τον αυθορμητισμό της: «Ε, τότε να ‘χει η Παναγιά καλά και τους φασίστες!..».

Με όπλα τον Πολιτισμό και τα Γράμματα

Μέσα από την αυτοοργάνωση και τη συλλογική δραστηριοποίηση των μελών των κοινοτήτων τους, οι πολιτικοί κρατούμενοι ανέπτυξαν πολύ αξιόλογο έργο στο πολιτικό, κοινωνικό, μορφωτικό και πολιτιστικό πεδίο, υπογράμμισε η δασκάλα, δρ. Κοινωνιολογίας και μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού «Θέματα Παιδείας», Κ. Καμαρηνού. Επισήμανε ότι οι φυλακίσεις και οι εκτοπίσεις δεν ήταν για τους κρατούμενους παρά μία ακόμα δυνατότητα και ευκαιρία αναμέτρησης με τον πολιτικό αντίπαλο, με τα μόνα όπλα που διέθεταν εκείνη τη στιγμή – τον πολιτισμό και τη μόρφωση. Ετσι, στην Ικαρία, οι ΟΣΠΕ οργάνωσαν μαθήματα αλφαβητισμού και βασικού εγγραμματισμού, ακόμα και σε απομακρυσμένα χωριά, για τα παιδιά, αλλά και τους ντόπιους ενήλικες.

Στην εφημερίδα «Βράχος», της 1ης/3/48, που κυκλοφορούσε στο χωριό Μάραθος, αναφέρονται ανάμεσα σε άλλα παρατηρήσεις για τους κανόνες συμβίωσης. Ξεχωρίζουν οι παράγραφοι 3, 5 και 6: «Δεν πρέπει… να αφήνεις το χρόνο σου ανεκμετάλλευτο,… Να παραμελείς τα καθήκοντά σου στην ομάδα και στον εαυτό σου… Να ξεχνάς πως ο λαός μας περιμένει να μας δει καλύτερους…».

Εκείνος που βρέθηκε μακριά από το σπίτι του, μακριά από την ετοιμόγεννη γυναίκα του, δεν ήταν παρά ο αγωνιστής που είχε πολεμήσει στο μέτωπο της Αλβανίας, υπογράμμισε η φυσικός και κάτοικος Ικαρίας Κ. Φράγκου – Ζηκίδη, συμπυκνώνοντας τους φόβους της αντίδρασης της εποχής: «Ετρεμαν στο σύνθημα «λαοκρατία και όχι βασιλιά»…». Ενώ ο οικονομολόγος και μέλος του ΔΣ του ΠΟΔΕ Σ. Φράγκος επικεντρώθηκε στην καλλιτεχνική δραστηριότητα που ανέπτυξαν οι εξόριστοι, αναφερόμενος επίσης σε ένα στοιχείο που καταγράφεται στα «Ικαριακά» (Δεκέμβρης 1987), εφημερίδα που εξέδιδε η Πανικαριακή Κοινότητα Αθηνών, σύμφωνα με την οποία ο Μ. Λουντέμης έγραψε το μυθιστόρημα «Ενα παιδί μετράει τ’ άστρα», το διάστημα της εξορίας του στην Ικαρία.

Πρότυπο Αγωνιστή

Δεν είναι μονάχα η πλούσια πολιτιστική και εκπαιδευτική δραστηριότητα, που φωτίζει το αγωνιστικό φρόνημα των εξορίστων. Γιατί κι αν ακόμα κάποιοι ισχυριστούν ότι η εξορία δε συγκρίνεται με την απομόνωση μέσα στο κελί ή το βασανισμό του κορμιού, ο εξόριστος καθημερινά πρέπει να τιθασεύει τον ανθρώπινο πόνο, τη νοσταλγία, την απόγνωση ακόμα, που δημιουργεί το γράμμα από την αγαπημένη που λέει πως το παιδί αποβλήθηκε από το σχολείο «γιατί έχει πατέρα κομμουνιστή», το γράμμα που θυμίζει το νοίκι που χρωστά η οικογένεια, την παράκληση της μάνας να υπογράψει τη «δήλωση», την απορία και το παράπονο του γιου που έχει ξεχάσει την πατρική φιγούρα.

«Κι εδώ δινόταν η μάχη με τη συνείδηση. Απ’ τη μια η οικογένεια και τα παιδιά. Απ’ την άλλη η ιδεολογία, οι αρχές μας, τα ιδανικά μας, ο αγώνας για μια καλύτερη κοινωνία, το Κόμμα μας, οι σύντροφοι. Και τότε διάλεγες», είπε χαρακτηριστικά ο Δημ. Σέρβος. Κι είναι αυτό το αγωνιστικό φρόνημα που μένει ως ανεκτίμητη παρακαταθήκη για τις νέες γενιές. Γενιές τις οποίες η κυρίαρχη τάξη επιδιώκει να αποκοιμίσει, αποσιωπώντας την ιστορική αλήθεια, αλήθεια που αποτελεί πολύτιμο εφόδιο για την πορεία προς τη λαϊκή εξουσία.

Κλείνουμε, με ένα μικρό απόσπασμα από το γράμμα ενός εξόριστου στην αγαπημένη του. Εκείνη του ζητούσε να υπογράψει δήλωση μετανοίας, για να γυρίσει κοντά της:

«Μου γράφεις γυναίκα να γυρίσω…/ Δεν ερωτεύθηκα, γυναίκα, αυτό το βράχο/ Καθώς λες στο γράμμα σου/ τα μάτια σου είναι ακόμα γαλανά/ Κι ας πάνε τόσα χρόνια/ μα δεν ξεχνώ σαν είμαστε παιδιά/ σου είπα και συμφώνησες/ Κρίμα να πεινάνε οι άνθρωποι/ Τώρα μου γράφεις να γυρίσω/… /Σήκωσε το κορμί σου/Δείξε μου τα νύχια σου/ Φώναξε τους μαζί μου/ Ποτέ!».